bvdk: “Het is een poging om zaken als natuurbeheer, onttovering, vervreemding en rentmeesterschap in het juiste licht te zetten. Bij de Oostvaardersplassen was voor mij de kern echter het duidelijkst.” gd: “Terwijl je vervolgens ook bij al die andere thema’s mogelijke Copernicaanse wendingen op het spoor komt. De uitdaging is in feite om al die aspecten van onze natuurbeleving opnieuw te ijken of te waarderen door de bril van een visie die de dialoog tussen mens en natuur centraal stelt. Precies dat zou ook de omslag van biologisering naar naturalisering moeten bewerkstellingen. Met dien verstande dat je ook de moed moet hebben om deze samenhang, die is te duiden als een vorm van natuurvergetenheid, te zien als een hoofdstuk van onze natuurgeschiedenis.” bvdk: “Precies dat maakt het zo complex.” gd: “Vergelijk het met een beeld dat Daniël Dennett gebruikt in zijn boek over Darwin (Darwins Dangerous Idea). Hij stelt dat reductionisme en holisme elkaar niet uitsluiten, maar zich tot elkaar verhouden als de uiteinden van een telescoop. Zo is ook biologisering te zien als slechts één kijkrichting. Bijvoorbeeld dat van iemand als Swaab, die denkt dat met zijn reductie van denken tot het brein, het hele verhaal is verteld. Naturalisering is de moed om ook door de andere kant door de telescoop te kijken. En niet overmoedig te denken dat dit dus dé manier is. Wellicht speelt hier ook de denkfiguur van these, antithese en synthese. Als de biologisering de these is...” bvdk: “... dan bestaat de antithese uit de mystificering van de natuur en is de naturalisering de synthese. In het eerste deel van dit boek laten we zien dat een te ver doorgevoerde biologisering ons op een treurig niveau brengt.” gd: “Niet alleen de biodiversiteit, ook de diversiteit in denken wordt bij wijze van spreken teruggebracht tot één.” bvdk: “Tegelijk wil ik niet terug naar oude denkbeelden van rent190 meesterschap of een aanklacht tegen de ouderwetse notie van vervreemding. Ik wil voorkomen dat we als reactie op de biologisering wegglijden in mystificaties.” gd: “We proberen in zekere zin op twee manieren tegelijk te kijken.” bvdk: “Op het terrein van wetenschap weten we hoe we moeten kijken. Nu gaat het om een oefening in het kijken in die andere richting. We openen dat naturalistisch perspectief in het bewustzijn dat er ook altijd een biologisch perspectief is. Maar over dat laatste zegt de wereld al genoeg.” gd: “Of te veel. Of te eenzijdig. Maar nog even over de opbouw van Deel 2: horen de kwesties van draagvlak en weerstand ook bij de idolenleer?” bvdk: “Bij het thema ‘draagvlak’ speelt de kwestie dat een miljoen leden van natuurorganisaties blijkbaar onvoldoende zoden aan de dijk zet om het perspectief van naturalisering voldoende krachtig te openen. Om de een of andere reden doen wij geen recht aan de mogelijkheid van een pluriforme natuur en willen we altijd één antwoord op de vraag naar een wenselijke omgang met de natuur. Terwijl er natuurlijk vele manieren zijn om van de natuur te genieten. Als een boer alleen maar van pinksterbloemen geniet: prima. Maar laat hem dat niet opleggen aan anderen. Toch is het oude denken nog te veel dat alle mensen hetzelfde zijn en hetzelfde willen.” gd: “Hoe komt dat?” bvdk: “Het is een negentiende-eeuwse industriële manier van naar mensen kijken.” gd: “Vraagt ons nieuwe natuurbeeld dan ook om een ander mensbeeld? Zou het kunnen dat de biologisering de mogelijkheid van een pluriformiteit aan natuurbelevingen in de weg heeft gestaan, en dat de behoefte van mensen om zich te verhouden tot de natuur tot dusver vooral een bedding vond in bestaande natuurorganisa191 Pagina 96

Pagina 98

Voor maandbladen, online clubbladen en drukwerk zie het Online Touch online publisher CMS systeem. Met de mogelijkheid voor een e-commerce shop in uw archief.

546 Lees publicatie 216Home