gd: “Als er gradaties zijn in de autonomie van schoonheid, staat de natuur dan boven de kunst?” bvdk: “Ze zijn wezenlijk verschillend. Zelfs Bach kan gaan vervelen, maar een merel of een zonsondergang niet. De schoonheid van de natuur heeft inderdaad een kwaliteit die de kunst overstijgt. De schoonheid van de natuur vraagt ook niet om een oordeel, laat ons meer vrij dan kunst met een intentie. Precies daar ligt ook het aanknopingspunt voor dialoog.” gd: “Herakleitos vergelijkt de physis met de logos, zeg maar de logische kern van onze kosmos. Hier treedt het verschijnsel van een dialoog of ‘dialogos’ naar voren: mensen en natuur die elkaar in elkaar ontmoeten. Als je dat verder wilt uitwerken, raak je verstrikt in paradoxen. Het feit dat ook wij ons soms paradoxaal moeten uitdrukken, zou volgens Herakleitos wellicht een indicatie zijn dat we op de goede weg zitten...” bvdk: “Vergelijk het met liefde tussen twee mensen. Dat vraagt om een gelijkwaardigheid en autonomie van de partners. Als je de ander volledig kent en als hij helemaal afhankelijk is van je, dan holt dat de liefde uit.” gd: “De zonsondergang op bestelling dient zich weer aan...” BvdK: “Er is overeenkomst en er is verschil. Beide moeten er zijn. Als het helemaal beheersmatig, gekend en gecontroleerd is, kan het nog wel leuk zijn, maar is het geen liefde meer.” gd: “Geef eens een voorbeeld van wat wij van de natuur kunnen leren.” bvdk: “Dagelijks doen we ontdekkingen die we kunnen gebruiken in wetenschap en techniek. Hoe loopt een vlieg over het plafond, hoe maak je iets waterdicht, hoe kun je informatie effectief opslaan, hoe kun je twee keer je eigen gewicht tillen. De natuur is een oneindige bron om van te leren. Maar ze is ook een oneindige bron om te leren over ethiek en om te beseffen dat onze samenleving tamelijk toevallig in elkaar zit. Stel dat er alleen nog maar 188 chimpansees waren, dan zou je een ander mensbeeld ontwikkelen dan wanneer je hun gedrag kunt vergelijken met bonobo’s of wolven.” gd: “Wat kunnen wij leren van wolven?” bvdk: “Apen kunnen bedriegen, zijn constant seksueel actief, manipuleren − het is doorlopend intensieve sociale dynamiek. Wolven hebben maar één seksueel actieve periode per jaar. Dan zetten ze de maat en bepalen voor het hele jaar wie in de sociale structuur de baas is. Die structuur is veel rustiger dan bij apen. Maar pas door het te vergelijken, ga je het zien en begrijpen. Een roedel is een andere sociale structuur dan een clubje apen. En dan heb ik het nog niet over enorme verschillen tussen apensoorten. Zo kunnen we van de hele natuur leren. Zoals een schilderij een emotie kan oproepen, zo verrijkt het contact met de natuur ons palet van emoties.” gd: “Ligt niet ook daar een essentie van de Copernicaanse wende? In het nieuwe natuurbeeld dat we met dit boek in het vizier proberen te brengen – denk ook aan de beweging van biologisering naar naturalisering – staat niet langer de mens in het centrum van het zonnestelsel en ook niet de natuur, maar de dialoog tussen mens en natuur.” bvdk: “Bij de Copernicaanse wende veranderde er ook niks aan de maan en de zon. Alleen onze manier van kijken verandert.” gd: “De uitdaging van Op zoek naar onze natuur is dan ook om te zien dat het daarbij óók gaat om perspectieven voor de mens. Vandaar de dubbele betekenis van de titel. Zoals de filosoof Foucault de ‘waarheid’ van onze samenleving zocht in bejaardentehuizen, inrichten en gevangenissen, zo mobiliseer jij de vergeten wildernis als een blinde vlek van onze samenleving en plaatst hem weer in het centrum van het denken. De ‘idolenleer’ van Deel 2 is kortom bedoeld om helderheid te scheppen en die dialoog van mens en natuur in het centrum van ons blikveld te plaatsen.” 189 Pagina 95

Pagina 97

Interactieve ehandleiding, deze folder of uitgave is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het online bladerbaar op uw website plaatsen van digitale vakbladen.

546 Lees publicatie 216Home