34 begrepen eigen belang. Een dergelijk aanbod moet dus voor meerdere partijen aantrekkelijk zijn, zelfs voor de ‘niet-ontvankelijken’. Strategische Blik “De ontwikkeling naar een schone economie zal burgers en het bedrijfsleven nieuwe kansen bieden en kan de kwaliteit van leven verhogen, zoals de OESO heeft laten zien. Maar een schone economie veronderstelt ook de bereidheid om gevestigde belangen – die gebaseerd zijn op een niet-duurzame manier van produceren of consumeren – te weerstaan en te weerspreken, en om bestaande routines ter discussie te stellen. Een fundamentele systeemverandering is nodig. Die kan echter niet zonder wat de econoom Schumpeter creatieve destructie noemde. De economische ontwikkeling gaat gepaard met schokken waarbij oude tecÚologieën, productieprocessen, instituties en structuren die niet meer voldoen aan de eisen van de tijd zullen vervallen. Als de overheid die producten of processen toch blijft ondersteunen, remt ze de gewenste transitie af en biedt ze minder ruimte aan nieuwe kansen en mogelijkheden.” (Bron: M. Haajer 2011. De energieke samenleving – Op zoek naar een sturingsfilosofie voor een schone economie. Planbureau voor de Leefomgeving). Bovenstaand citaat komt uit een verkennende studie naar de hoe-vraag rond fundamentele systeemverandering. Dergelijke veranderingen laten zich maar deels plannen. In de literatuur over veranderprocessen valt in toenemende aandacht te bespeuren voor ‘emergente processen’ en ‘situationele aanpakken’. Er is niet één algemeen geldend stramien dat kan worden toegepast in elke transitie. Bij elke innovatie hoort een innovatief proces dat betrokkenen zelf vorm geven. De ter plekke aanwezige kennis, kunde en creativiteit speelt bij het vormgeven van een goed en innovatief proces een belangrijke rol. Kritische dimensies zijn de ruimte en de energie die professionals ervaren en waarmee ze een uitdaging tegemoet treden. Maar zoals bovenstaand citaat laat zien zullen innovaties bestaande systemen niet ongemoeid laten. Zo zal een systeeminnovatie gericht op de verandering van een centrale naar een decentrale energievoorziening voor vele organisaties, wetgeving en andere instituties grote veranderingen vragen. Dat heeft ook consequenties voor manier waarop binnen een professionele praktijk wordt geleerd. Zo’n professionele praktijk is het resultaat van een bepaalde taakverdeling en institutionalisering uit het verleden. Daar is in principe niks mis mee. Een bestaande praktijk is erop ingericht om effectief en efficiënt te handelen. Daarvoor dienen procedures, kwaliteitssystemen en toezicht. Maar in die praktijk bestaan er allerlei grenzen, tussen sectoren, vakgebieden, organisaties, wereldopvattingen en soorten kennis. Die grenzen hebben een functie en maken bijvoorbeeld kennisoverdracht binnen de veilige grenzen van een domein of discipline gemakkelijker. Het leren speelde zich lange tijd af binnen die bestaande grenzen, kennisdomeinen waren relatief stabiel en aan een discipline gebonden. Pagina 43
Pagina 45Interactieve online jaarverslag, deze drukwerk of club blad is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het digitaal bladerbaar uitgeven van web rapporten.
532 Lees publicatie 205Home