10 aan fusies van gemeenten, ziekenhuizen, woningbouwverenigingen en scholen. Alles vanuit de verwachting dat burgers zo een betere dienstverlening voor een lagere prijs zullen krijgen. 5 In Het Vervolg, bijlage bij de Volkskrant van 28 januari 2012. Nu, begin eenentwintigste eeuw, blijken groepen burgers niet onverdeeld blij met het resultaat. Een deel van de samenleving roert zich inmiddels flink tegen de ‘molochen’ die zijn ontstaan. Leerlingen en patiënten zeggen persoonlijke aandacht te missen en zich een ‘nummer’ te voelen. Onderwijzers en verplegers mopperen dat zij nauwelijks meer toekomen aan hun vak omdat zij zoveel tijd kwijt zijn aan bureaucratische handelingen die managers van hen eisen – managers die zij nauwelijks kennen. “Ineens had ik veel meer mensen boven mij”, zegt een docent van een gefuseerde school, “maar in de docentenkamer kwam ik die mensen niet tegen”.5 Wat ook kwaad bloed zet: de hoge beloning van die managers. Geregeld berichten de media over een bestuurder van een hogeschool, woningcorporatie of verpleeghuis die ver boven de Balkenende-norm verdient. Deze bestuurders verdedigen zich door te wijzen op de omvang van de organisatie die zij leiden; het ‘opschalen’ van de organisatie betekent kennelijk automatisch een opschaling van het salaris van de bestuurder. Kortom: het tij lijkt gekeerd. Grote groepen burgers wijzen nu vooral op de zwarte kanten van schaalvergroting. Hun klachten: binnen zo’n grote organisatie ben je een nummer. Je weet niet wie verantwoordelijk is; de echte beslissers krijg je niet te spreken. Grote organisaties zijn duur vanwege de hoge beloningen van bestuurders. Alle bijkomende bureaucratie maakt de bedrijfsvoering niet per se efficiënter. En fusies leiden tot kartels, waardoor er uiteindelijk vaak juist minder marktwerking is. Belangrijker nog: groot voelt niet langer goed. Het beeld heeft postgevat dat grootschaligheid ten koste gaat van binding, betrokkenheid en de menselijke maat. 2.1 Reacties op het onbehagen van bestuurders en deskundigen 6 Het waterschap als waterpartner, visiedocument van de te fuseren waterschappen Veluwe en Vallei & Eem, 2012. De meeste bestuurders en bestuurskundigen erkennen inmiddels dat streven naar schaalvergroting niet altijd een goed idee is. Wel brengen zij enige nuance aan: soms is opereren op grote schaal écht beter, want efficienter. Een recente visie van een zojuist gefuseerd waterschap formuleert het zo: “Er is nu een schaal bereikt waarbij het de vraag is of verdere fusies van complete waterschappen nog leiden tot meer efficiëntie. Dat neemt niet weg dat nog voordelen te behalen zijn door de verdere opschaling van bepaalde taken: de meest efficiënte schaal verschilt per taak.”6 Ondernemers en bestuurders lijken de oplossing voor het onbehagen rond schaal te zoeken in een ander, flexibeler organisatieprincipe. De trend gaat in de richting van een soort netwerkorganisatie die bestaat uit relatief kleine eenheden – eenheden op menselijke maat, zeg maar – Pagina 19

Pagina 21

Voor gidsen, online jaarverslagen en kranten zie het Online Touch CMS beheersysteem systeem. Met de mogelijkheid voor een web winkel in uw PDF-en.

529 Lees publicatie 203Home