die onderling wel verweven zijn, waardoor zij bepaalde schaalvoordelen weten te bereiken. “Je kunt dingen grootschalig organiseren maar kleinschalig aanbieden”, zegt Pauline Meurs, hoogleraar Bestuur van de gezondheidszorg.7 Voor Paul Schnabel, de directeur van het Sociaal-Cultureel Planbureau, staat vast: “Kleinschaligheid binnen een grote organisatie heeft de toekomst”8. En Thom de Graaff, de nieuwe voorzitter van de HBO-raad, weet9: “Een grote school is niet per se een slechte school. Het gaat erom dat het onderwijs kleinschalig is ingericht.” Met andere woorden: een grote organisatie hoeft niet alles op dezelfde schaal te organiseren. Sommige zaken kun je prima groot aanpakken. Maar juist op de plek waar de dienst wordt geleverd − daar waar contact is tussen aanbieder en ontvanger − kun je beter streven naar een bescheiden omvang, zodat mensen een gevoel van geborgenheid en overzichtelijkheid houden. Dus: een hbo-instelling kan duizenden leerlingen tellen, zolang die leerlingen maar les krijgen in kleine, stabiele groepen. Een ziekenhuis kan een enorme organisatie zijn met zeer gespecialiseerd personeel, zolang patiënten maar een persoonlijke ontvangst krijgen en de wachtkamer knus en overzichtelijk is. Kleinschaligheid binnen een grote organisatie als de toverformule. Historisch gezien is het maatschappelijk onbehagen van onderwijzers en leerlingen, zorgverleners en patiënten ongeveer tegelijkertijd opgekomen met de groei van organisaties. De snelle conclusie is dan dat schaalvergroting dus de oorzaak is van het onbehagen. Maar wellicht is die conclusie te snel. “Een docent die zich niet gewaardeerd voelt door het management, wijt zijn onbehagen vaak aan de doorgevoerde schaalvergroting”, constateert bestuurskundige Bas de Wit10. Impliciet suggereert De Wit dat het fenomeen van schaalvergroting hier fungeert als een stok om de hond te slaan. De Wit betwijfelt of dit terecht is. Wetenschappelijke artikelen over de optimale schaal voor onderwijsinstellingen spreken elkaar tegen. Bovendien zijn de onderzoeksuitkomsten ambivalent: elke schaal blijkt zijn eigen voor- en nadelen te hebben. De optimale schaal voor een basisschool, waar jonge kinderen voorzichtig beginnen hun wereld te verkennen, ligt heel anders dan de optimale schaal voor een universiteit, waar een unieke en kwalitatief goede studie Portugees kan verdwijnen als de studentenaantallen te laag worden.11 Ook in de zorg zijn er geen harde bewijzen dat grootschaligheid ten koste gaat van de kwaliteit. “Het verband tussen schaal en zorg is complexer dan het lijkt. Grootschaligheid in juridische zin kan heel goed samengaan met kleinschalige zorg op maat”, schrijft de Raad voor Volksgezondheid en Zorg.12 De Raad constateert eveneens dat schaal anders uitpakt voor verschillende typen behoeften. Acute zorg vraagt om kleinschaligheid in de zin van fysieke nabijheid – dergelijke zorg moet immers snel te leveren zijn. Gespecialiseerde, goed in te plannen operaties mogen echter best in een ziekenhuis verder van huis worden uitgevoerd. Chronische patiënten gun je het gevoel dat er een kleine kring van zorgverleners om hen heen staat, maar die zorgverleners kunnen prima op de loonlijst staan van een grote organisatie. Grootschaligheid van bestuur en beheer kunnen volgens de Raad dus heel goed samengaan met kleinschaligheid van dienstverlening. Als je het maar slim organiseert.13 11 7 In de eerdergenoemde bijlage van de Volkskrant, zie voetnoot 5. 8 Zo sprak hij op het congres ‘Schaalvergroting in Zorg en Onderwijs’ op 27 november 2008, zie http://tbm.tudelft.nl/nl/overfaculteit/afdelingen/innovationsystems/ipse/seminars-ipse/artikel/ detail/verslag-congres-schaalvergroting-in-zorg-en-onderwijs/ 9 In NRC Handelsblad, 24 februari 2012. 10 In Schaal besturen door schoolbesturen (Bestuurskunde 2007 – 2). 11 Zie bijvoorbeeld http://www.delta. tudelft.nl/artikel/geen-studie-portugees-meer-in-nederland/24527 12 In het rapport Schaal en zorg, mei 2008. 13 Het is de vraag of de toverformule ‘Organiseer kleinschaligheid binnen een grote organisatie, zodat je het beste van twee werelden kunt combineren’ in alle gevallen werkt. De logistieke processen binnen een grote organisatie zijn bijvoorbeeld ingewikkeld en roepen hoe dan ook bureaucratie op. In het bestek van deze verkenning is het punt echter dat de bestuurders en deskundigen in deze aanpak zelf de toekomst zien. Pagina 20
Pagina 22Scoor meer met een online winkel in uw gidsen. Velen gingen u voor en publiceerden spaarprogramma online.
529 Lees publicatie 203Home