Tabel 1: Overzicht ondernemers en innovaties. Ondernemer Gerard Koolen Henk van Eijk Gerrit Stolze Jan Robben Joep Raemakers Joop de Boer Jos van Mil Paul van de Loo Rob Baan Wim van den Berg Innovatie Viva Veggies Versvandekweker.nl Decorum Plants Smaakaardbei Sunny Tom Green BalanZ Tommies Brievenbusbloemen Koppert Cress PUUR Tomaat Type innovatie (product/ marketing) Product & Marketing Marketing Product & Marketing Product & Marketing Product & Marketing Product & Marketing Product & Marketing Product & Marketing Product & Marketing Product & Marketing Figuur 2: De structuur van het Nederlandse glastuinbouwinnovatiesysteem volgens de geïnterviewde ondernemers. 4.1 Het innovatiesysteem volgens de ondernemers De marktgerichte benadering van de geïnterviewde ondernemers komt duidelijk tot uiting in hun visie op het innovatiesysteem. De geïnterviewde ondernemers hebben een andere visie op het glastuinbouwinnovatie systeem zoals beschreven in de theorie en zoals weergegeven in Figuur 1. Figuur 2 geeft een overzicht van het innovatiesysteem volgens de geïnterviewde ondernemers. De belangrijkste componenten in dit innovatie systeem zijn de klant en de ondernemers zelf. De ondernemers zelf zijn doorgaans telers (acht van de tien geïnterviewden). De ondernemers benadrukken allen de centrale rol van de klant in het innovatiesysteem; de interactie met de klant is cruciaal en vormt vaak het uitgangspunt van de innovaties. In de meeste onderzochte innovatietrajecten is de eindklant2 zelf ook weer een onderneming, zoals een tuincentrum, een supermarkt of een restaurant. 2 De eindklant is dus niet voor alle ondernemers de particuliere consument. De overheid, kennisinfrastructuur en intermediaire componenten komen niet structureel voor in de beschrijving van de innovatietrajecten. Slechts in een klein aantal innovatietrajecten is er structurele samenwerking tussen de ondernemers en de overheid of de kennisinfrastructuur. In de van meeste interviews komt naar voren dat de ondernemers veel functies het innovatiesysteem zelf vervullen of in samenwerking met een kleine groep andere ondernemers. Deze ondernemers bouwen dus als het ware zelf aan een nieuw innovatiesysteem. Een aantal ondernemers zoekt hierbij actief samenwerking met partijen buiten het bestaande innovatie systeem. De innovatieliteratuur noemt dit type ondernemers ook wel system builders oftewel systeembouwers (Alkemade e.a., 2011; Hellsmark and Jacobsson, 2009). De literatuur benadrukt dat dit type ondernemers zeldzaam is; er zijn maar weinig ondernemers die de capaciteiten hebben die nodig zijn om een nieuw succesvol innovatiesysteem op te bouwen. Een ander kenmerk van deze systeembouwers is dat ze zich niet alleen richten op het succes van de eigen onderneming, maar ook op het succes van het nieuwe innovatiesysteem in het algemeen. Uit interviews is naar voren gekomen dat enkele ondernemers zich daadwerkelijk hebben ingezet voor het succes van de sector in het algemeen, bijvoorbeeld door educatie 12 Pagina 18
Pagina 20Interactieve web handleiding, deze mailing of onderzoeksrapport is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het online bladerbaar maken van digi-onderzoeksrapporten.
487 Lees publicatie 175Home