“Ik ging stiekem knikkeren met jongens”, vertelt een deelneemster, “En als ik verloor, dan maakte ik ruzie. Ik kon slecht tegen mijn verlies.” In de landen rondom de Middellandse Zee en het Midden-Oosten maken kinderen ook zelf spelletjes. “We maakten een spel met de dopjes van limonadeflesjes. Dat noemden we het ‘zeven dopjes spel’. En bikkelen gebeurt met de botjes van schapen- of geitenpoten. Kinderen springen als bokjes over elkaar, terwijl de ander gebukt stond.” De meeste kinderen doen uiteindelijk dezelfde dingen. Wat opvalt uit de verhalen is dat bij de Nederlandse deelnemers vroeger thuis weinig geld is. Bij één deelnemer hebben ze het vrij goed en daarom kunnen ze af en toe bijvoorbeeld een fiets huren. “Dat was geweldig!” Ook waren er nog nauwelijks auto’s, waardoor er veel speelruimte op straat is. Als kind zoeken de mensen het avontuur op, de spanning en ze zoeken de grenzen op van wat wel en niet mag. Een deelneemster vertelt dat haar broertje soms achter een rijdende auto hangt. Een ander klimt wel eens op de trein die achter hun huis langs rijdt. Bij een brug, een stuk verderop, springt ze er dan weer af. Weer een ander groeit op het platteland op en leeft zich uit met slootje springen, hutten bouwen en in de hooiberg spelen. Een aantal deelnemers heeft de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. Dat beperkte het buitenspelen, omdat het soms te gevaarlijk was. Vruchten plukken Picknicken in oorlogstijd ziet er heel anders uit. “Dat deden we dicht bij huis. Iedereen bracht iets mee. Voedsel was vaak alleen op de bon te krijgen.” In de zomer plukken de Nederlandse meisjes aardbeien om ze te verkopen. En wie dat kan, gaat graag zwemmen. Of ze plukken madeliefjes en rijgen daar lange kettingen van. Meisjes uit de mediterrane landen maken kettingen van kamillebloemen. De allochtone vrouwen hebben vaak een tuin bij het huis, waar ze in spelen. “Er stond een granaatappelboom, er groeiden druiven, allerlei kruiden en velden stonden vol met bloemen.” Een ander vertelt: “Vaak gingen we in het weekend barbecueën.” “Of zwemmen in de zee”, vult weer iemand anders aan. In geuren en kleuren Als kind gaan de deelnemers, zoals gezegd, graag naar buiten. Naar de speeltuin en daar dan indiaantje en cowboytje spelen. Of gewoon spelen in de zandbak en van de glijbaan glijden. En picknicken in het bos. Op een groot kleed drinken de Nederlandse kinderen koude thee en eten brood met suiker. “Meer had je in die tijd niet.” Velen gaan in de herfst erop uit om beukennootjes of kastanjes te rapen en langs het spoor zoeken de kinderen sappige dieprode bramen. De kastanjes worden gepoft, van de bramen wordt vaak jam gemaakt of soms ook sap. “Waar de meeste spinnen zaten, daar waren de mooiste bramen.” De triggers die Jeannet Westphal tijdens de sessie ‘groente, kruiden en fruit’ gebruikt zijn aardappelen, bloembollen, kaneel, appels, spruitjes, stoofpeertjes en foto’s van volkstuintjes. In geuren en kleuren vertellen de mensen over de gerechten die zij voorgeschoteld krijgen. Jan Ottevanger laat de mensen foto’s zien van een berg met suikerbieten, gerooide aardappelen of een rietveld. “We hebben ook met geuren gewerkt”, vertelt hij. Een van de deelnemers maakt haar erwtensoep al dertig jaar volgens ’t aloude recept van haar moeder. “M’n moeder maakte de soep altijd met een varkenspoot erin. Voor de lekkere smaak.” “En woensdag was gehaktdag”, vertelt een ander, “De grootste bal gehakt was voor m’n vader.” Restjes worden altijd bewaard. “Eén keer per week aten we kliekjes.” “Als mijn moeder stoofpeertjes kookte, rook het hele huis ernaar. Heerlijk!” Eten wat de pot schaft Velen vinden dat het eten vroeger lekkerder was. “Er zat meer smaak aan.” Van rode bieten worden koekjes gebakken. “Eerst kookte je de bietjes, dan maakte je er een soort pulp van en dat bakten we.” Iemand vertelt over een wilde appelsoort, mispels. “Daar waren we gek op!” De vader van iemand anders ging veel vissen. “Die bakte mijn moeder dan ’s avonds voor ons.” 17 Pagina 23

Pagina 25

Interactieve web reisgids, deze brochure of relatiemagazine is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het converteren naar een digitale publicatie van digitale kranten.

468 Lees publicatie 160Home