Import Zoals eerder geschetst heeft de import een enorme vlucht genomen. Of het nu gaat om Alaska, IJsland, Vietnam, China of de Europese buurlanden: het is duidelijk dat de Nederlandse vissers geduchte concurrentie hebben van andere aanbieders. Dit is niet alleen te wijten aan de beperkte quota voor de Noordzee. Buitenlandse aanvoerders hebben snel en professioneel geschakeld met de eisen van de moderne markt. Zo zijn ze door meerdaagse aanvoer en professionele logistiek in staat vraaggestuurd (qua volume en timing) aan te leveren. De bedrijfscultuur is klantgericht en professioneel: afspraak is afspraak en er wordt meegedacht met de klant. Velen hebben Global GAP-certificaten en zorgen voor de duurzame aanvoer waar de markt om vraagt. De kwaliteit en smaak van alternatieve soorten is goed en ook voor het imago van het land van herkomst zullen de meeste gebruikers de import niet laten staan. Ondanks de hogere vervoerskosten hebben de buitenlandse kwekers door schaal- en loonkostenvoordelen een stevig en structureel prijsvoordeel op de Nederlandse schol. Door al deze factoren is de import hard gegroeid. Diverse experts en spelers in de keten verwachten dat de import haar dominante positie in met name het bulk- en diepvriessegment niet meer prijs zal geven. Toch is de concurrentiepositie van import niet zaligmakend. Het dubbele invriezen en de lange vervoerstijden komen de versheid en kwaliteit niet ten goede. Bij de werkelijke duurzaamheid van de import kunnen vraagtekens worden geplaatst. Bovendien heeft de import niet het imagopotentieel van Nederlandse platvis: de door de ambachtsman gevangen vis van dichtbij zal zeker in het verssegment een beter verhaal hebben dan tilapiafilet uit Vietnam. Handel en verwerking Veel van de waardetoevoegende activiteiten vinden plaats bij de handel en de verwerking. Hier wordt van de vis een product gemaakt dat de consument op gemakkelijke en smakelijke manier op zijn bord kan toveren. Deze activiteiten beginnen bij het schoonmaken en fileren van de vis, waarna er verdere verwerking plaatsvindt. Dit varieert van verpakte vis tot diepvriesschotels met allerlei sauzen tot bundeling van visassortimenten voor het horecakanaal. Ook in de logistiek spelen de handel en verwerking een belangrijke rol. Zij zijn de knooppunten waar wereldwijd de vraag en het aanbod (Noordzee en import) bij elkaar komen. Zij zijn ook degenen die de volumes en de assortimentsbreedte kunnen leveren waar de grote klanten om vragen. Het is vaak in de handel en de verwerking waar de meeste innovatie plaatsvindt. Dit kan productinnovatie zijn (nieuwe variaties of verpakkingsvormen), marketinginnovatie (verovering van een nieuwe markt door slimme vermarkting en communicatie) of procesinnovatie (efficiëntere productie, nieuwe logistieke concepten, ICT-gedreven systeeminnovatie). Er heeft in de afgelopen jaren een sterke concentratie plaatsgevonden in de handel en de verwerking. Onder druk van de eisen van met name de grote retailers, hebben de spelers elkaar opgezocht, overgenomen of weggeconcurreerd. Internationale schaalvergroting en professionalisering van de bedrijfsvoering heeft menig bedrijf van de ondergang gered. Toch heeft ook deze schakel van de keten moeite met horizontale en verticale samenwerking. De meeste bedrijven hebben moeite het hoofd boven water te houden in de moordende concurrentie. De alsmaar oplopende eisen van de retailers en steeds verder dalende prijzen zorgen ervoor dat intensievere ketensamenwerking ook voor deze groep cruciaal is voor rendementsverbetering in de komende jaren. De handel en/of de verwerking zal in de vernieuwende ketenmodellen, die in hoofdstuk 5 besproken worden, in veel gevallen dan ook de spil zijn waar de transitie naar betere samenwerking om draait. Zij hebben de contacten, de mindset en de bedrijfsgrootte die nodig zijn om bepaalde modellen te initiëren of uit te bouwen. Met name dat laatste zal vaak het geval zijn, omdat veel handelaren en verwerkers al een eind op weg zijn met een bepaald samenwerkingsmodel. Er mag van hen ook meer verwacht worden: zij hebben vaak meer, specifiek en hoger opgeleide mensen en zitten bovendien niet zoals de meeste vissers de hele week op zee. De distributie en de eindgebruikers Het gaat goed met de vraag naar vis. Mede door stimulatie door de sector en de overheid zit de consumptie van deze gezonde en lekkere vleesvervanger in de lift. Waar er voor bijvoorbeeld haring en zalm een specifieke vraag en consumentenvoorkeur bestaat, is dat voor schol, schar en bot echter veel minder het geval. Zeker in verwerkte vorm koopt de consument vaak ‘witvis’-producten waar een mix van Noordzee- en importsoorten in kan zitten. Waar er wel een voorkeur voor bijvoorbeeld schol bestaat, doet herkomst er vaak weinig toe. Tong heeft wel een heel eigen positie in de markt en wordt tegen veel hogere prijzen verkocht. Van alle distributiekanalen is de supermarkt veruit het meest dominante distributiekanaal. Van de thuismarkt van verse vis wordt meer dan 50% via de supermarkten verkocht9). Vis speelt in veel supermarkten in het buitenland een aanzienlijke rol in het totaalassortiment. De verse visafdeling bepaalt, zeker in de Zuid-Europese landen, voor een belangrijk deel het gezicht en het kwaliteitsimago van de winkels. Ook in het diepvriesvak, in de kant en klare maaltijden, in sauzen, in barbecuepakketten en in verpakte variant speelt vis een grote rol. Ook hier is de voorkeur voor (Nederlandse) platvis echter zeer beperkt. De category managers en inkopers leggen de categorie niet langs de lat van wat er al verbeterd of mogelijk is ten opzichte van het verleden, maar van wat ze gewend zijn uit andere agrosectoren als vlees, groente en fruit. In vergelijking met deze categorieën doen bijvoorbeeld haring en garnalen het behoorlijk 9 De draaischijf voor handel en verwerking van vis (EIM, 2005) 42 Vissen voor de markt Hoofdstuk 4 | Inleiding ketenmodellen 43 Pagina 21
Pagina 23Interactieve online tijdschrift, deze uitgave of handleiding is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het digitaal bladerbaar uitgeven van digi-clubbladen.
437 Lees publicatie 132Home