ligruimte moet zodanig zijn dat er voldoende tijd besteed kan worden aan rusten. De norm daarvoor ligt tussen 9 en 14 uren per dag. Naast deze eisen voor individuele koeien moet er voldoende ruimte zijn voor synchronisatie van gedrag. Koeien willen graag samen rusten (en eten). Koeien in een vrijloopstal zullen makkelijker gaan liggen en opstaan dan in een ligboxenstal. Een boxafscheiding beperkt het dier namelijk bij liggen en opstaan. Sociaal contact met de groep en rangorde Sociaal gedrag heeft veel te maken met rangorde in de kudde. Agressief gedrag van dieren is op verschillende manieren te reguleren. Zaken die hierbij een rol spelen zijn beschikbaar oppervlak, aanwezige ruimtes, groepsgrootte en groepssamenstelling. Voldoende sociale ruimte (personal space) is nodig om kuddegenoten te ontwijken of juist op te zoeken. Het heeft voordelen als de rangorde binnen een groep duidelijk is. Dit zorgt voor een sociale stabiliteit. Koeien regelen dan onderling de rangorde. Deze stabiliteit kan bereikt worden bij een beperkte groepsgrootte, bijvoorbeeld ca. 50 tot 60 dieren. Er is echter geen duidelijke wetenschappelijk onderbouwde richtlijn voor. Van ratten en vissen is wel bekend dat agressie blokkeert als de groep erg groot is. Bij meer dan 200 koeien in een groep lijkt dit ook op te treden. Waarschijnlijk kennen de koeien elkaar dan niet meer. In wachtruimtes voor het melken blokkeert de agressie van koeien ook, vanwege de sterke concentratie van dieren. Bij grote veestapels kan het gewenst zijn subgroepen te maken omdat je dan een duidelijke rangorde in de subgroep krijgt. De samenstelling van de groep heeft ook invloed op de sociale stabiliteit. Een familiekudde waarbij kalveren, pinken, droge koeien en melkgevende koeien in één groep gehuisvest zijn geeft rust, omdat de rangorde bekend is. Een gezamenlijke opfok geeft een familiegevoel. Een ander aspect is de introductie van nieuwe dieren. Dit lijkt onvermijdelijk, maar leidt vrijwel altijd tot stress. Dierwisselingen moeten daarom worden beperkt. Wanneer welke dieren hoe geïntroduceerd moeten worden in een groep is onbekend. Er zijn een aantal momenten wanneer dieren de koppel tijdelijk verlaten. Dit is bijvoorbeeld bij afkalven. Een koe die op het punt staat af te kalven wil zich graag afzonderen, maar wil wel contact met de groep houden. Ze moet in een veilige en rustige omgeving kunnen afkalven. Afzondering zou beperkt kunnen worden Voortbewegen Een belangrijk fundamenteel welzijnscriterium is dat dieren vrij zijn van pijn of ongerief. Dat geld ook voor het voortbewegen. Daarvoor is belangrijk dat de loopvloer goed beloopbaar (stroef), hygiënisch en niet te hard is. Dit is belangrijk om klauwproblemen te voorkomen. Klauwproblemen worden echter niet alleen direct veroorzaakt door de huisvesting. Ook voeding speelt een belangrijke rol. Daarom zijn koeien met name in het begin van de lactatie het meest kwetsbaar. Het is belangrijk om ze vooral in die periode een zachte ondergrond te geven. Daarnaast heeft huisvesting indirect effect op de klauwgezondheid. Door onvoldoende capaciteit van de melkstal bijvoorbeeld zal het verblijf in de wachtruimte toenemen met nadelige gevolgen voor de klauwgezondheid. Rusten en liggen Voldoende rust is nodig om goed te kunnen herkauwen. Dit stelt omgevingseisen aan de ligruimte ten aanzien van stroefheid, schokbestendigheid en zachtheid. De dieren moeten verder in een vloeiende beweging kunnen gaan staan en gaan liggen. De 12 Pagina 11

Pagina 13

Voor spaarprogramma, online publicaties en relatiemagazines zie het Online Touch content management system systeem. Met de mogelijkheid voor een e-commerce shop in uw catalogi.

328 Lees publicatie 100Home