verwezen naar het project Kracht van Koeien. Wat betreft een verder uitwerking van het onderscheid tussen ongerief en dierenwelzijn wordt verwezen naar “Ongerief bij rundvee, varkens, pluimvee, nertsen en paarden. Inventarisatie en prioritering van oplossingsrichtingen” door Leenstra et al. (2007). De prioritering is uiteindelijk voorgelegd en getoetst aan de menig van de leden van de adviesraad. De belangrijkste behoeften en de bijbehorende risico’s zijn: 1. Ruimte (fysiek, sociaal en logistiek) risico: te weinig ruimte voor voldoende beweging, natuurlijk gedrag of eten of drinken of urineren. Of verkeerd inge- deelde ruimten waardoor dieren elkaar niet kunnen ontwijken of juist te weinig sociaal contact kunnen hebben. 2. Voortbewegen risico: vloeren die te hard, te nat of te glad zijn en daardoor leiden tot verwondingen en gebreken en onvoldoende beweging. 3. Rusten en liggen risico: ligbed dat te weinig ruimte of comfort biedt voor liggen en opstaan, waardoor de koe onvoldoende uren rust. 4. Sociaal contact met de groep risico: dieren die teveel afgezonderd worden van de groep kunnen hun sociaal gedrag (kuddegedrag) niet uiten, wat leidt tot stress. 5. Thermoregulatie risico: luchtkwaliteit en temperatuur die afwijkt van de comfortzone, met name te warm, te vochtig en te benauwd (mestdampen) zijn het probleem. 6. Voeding risico: teveel onrust bij voeren (stress) of onvoldoende aandacht voor individuele verschillen in voerbehoefte. 7. Ingrepen als onthoornen risico: Onthoornen van kalveren geeft pijn en stress. 8. Maternaal gedrag Kalf bij koe risico: Koeien kunnen geen maternaal gedrag uiten als kalf direct weggehaald wordt bij de koe (leidt tot stress). Ruimte Ruimte wordt niet als zodanig als behoefte genoemd maar komt zo vaak voor als eisen bij verschillende behoeften dan het hier als belangrijkste ambitie op het gebied van dierenwelzijn is genoemd. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen fysieke, sociale en logistieke ruimte. Koeien hebben voldoende fysieke ruimte nodig om te voldoen aan de biologische behoeften van mesten, urineren, (gaan) staan en liggen en eten. Daarnaast is er behoefte aan sociale ruimte in relatie tot de andere dieren. Het is voor een kudde koeien belangrijk dat er voldoende ruimte is om elkaar te ontwijken of juist elkaar op te zoeken. Dit is belangrijk voor het bepalen van de rangorde in een kudde en voor sociaal gedrag (tochtigheid e.d.). Voldoende logistieke ruimte in de stal is belangrijk om dieren gemakkelijk te kunnen verplaatsen van de ene naar de andere ruimte. In de huidige ligboxstallen is vaak aan alle drie ‘soorten’ ruimte gebrek. Ligboxen zijn vaak te krap en bieden onvoldoende ruimte voor het (gaan) staan en liggen. Ook de sociale ruimte is beperkt door smalle loopgangen en onvoldoende uitwijkmogelijkheden. De logistieke ruimte is beperkt door een beperkt aantal doorgangen van te krappe afmetingen. Er zijn geen duidelijke richtlijnen voor het benodigde oppervlak per koe, omdat het ook afhangt van de kwaliteit van de ruimte. In een open ruimte zonder obstakels van ligboxen zijn er meer mogelijkheden voor sociaal contact. In een ligboxenstal wordt zeer efficiënt om gegaan met ruimte. De koeien liggen dicht naast elkaar op schone oppervlakken. Mesten en urineren van de koeien vindt geconcentreerd plaats op de looppaden. In een stal zonder ligboxen (vrijloopstal) kunnen de dieren overal liggen, mesten en urineren. Hierdoor is in een vrijloopstal meer oppervlak per koe nodig maar wordt het oppervlak wel voor meerdere doelen gebruikt. In een vrijloopstal zonder ligboxen is er meer ruimte voor natuurlijk gedrag, maar is extra aandacht voor hygiëne nodig. In de hoofdstukken 4 en 5 worden de ervaringen in het buitenland van een vrijloopstal met compost en gedroogde mest (deels gecomposteerd) toegelicht. 11 Pagina 10
Pagina 12Scoor meer met een online winkel in uw magazines. Velen gingen u voor en publiceerden club bladen online.
328 Lees publicatie 100Home