nieuw verkregen inzichten (Keune, 2007a). Het derde niveau betreft besluiten en maatregelen die op overheidsniveau gewenst zijn. Het gaat daarbij om een structureel transformatiebeleid waarbij institutionele en structurele veranderingen worden doorgevoerd op basis van principes van de solidaire economie. Het vierde en laatste niveau geeft vier verschillende dagelijkse praktijken weer waar al elementen zichtbaar zijn van de solidaire economie. Praktijk In aansluiting op Figuur 3 en de laatst besproken concrete dagelijkse transformatieve praktijken kunnen enkele voorbeelden worden aangedragen waar onderdelen van de solidaire economie al zichtbaar zijn. Bij primaire praktijken (A) gaat het om menselijke gedragingen zoals wederzijdse zorgzaamheid. Bij institutionele voorzieningen (B) valt te denken aan onder meer voorzieningen voortgekomen uit de ‘verzorgingsstaat’. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in de bestaande sociale wetgeving. Te denken valt aan de AOW. Van bewust transformatieve praktijken (C) waarin meerdere onderdelen van de solidaire economie worden toegepast, zijn nog maar weinig voorbeelden. De Vereniging Solidair is er in feite zelf een illustratie van. Er is wel een toename te zien van initiatieven die een bepaald element van de solidaire economie toepassen met als doel een bewuste transformatie. Voorbeelden hiervan zijn lokale geldsystemen45, organisaties en bedrijven die worden geleid door direct belanghebbenden of door medewerkers (basisdemocratie of sociocratie)46 of wijkbewoners die een zorgcoöperatie47 oprichten (Jonkers, 2006). Toepasbaarheid voor een geregionaliseerd landbouwsysteem De bij dit alternatief systeem gehanteerde mens- en natuurwaarden zijn zeker het overdenken waard bij het zoeken naar nieuwe waardeproposities onder een regionaal landbouwsysteem. Door een beschrijving van productie en consumptie in mens- en natuurwaarden ontstaat er een nieuwe economische werkelijkheid. Tevens wordt duidelijk welke sociale en ecologische grenzen er bestaan. Elementen die niet of moeilijk in geldwaarden zijn uit te drukken, kunnen binnen een geregionaliseerd landbouwsysteem een grotere betekenis krijgen wanneer deze, uitgedrukt in mens- en natuurwaarden, zichtbaar worden gemaakt op balansen, in begrotingen en ook aan de orde komen bij beleidsbesprekingen. Het vaststellen van een nieuwe definitie van welvaart, en daarmee een nieuwe doelstelling (een economie van maximale duurzame gewenste (nuttige) groei met voldoende ruimte voor ontplooiing en zingeving in plaats van maximale economische groei), betekent een nieuw perspectief dat tal van consequenties zal hebben op operationeel niveau. Transformatie naar een solidaire economie vindt echter niet van vandaag op morgen plaats. Binnen een geregionaliseerd landbouwsysteem kan via verschillende concrete dagelijkse transformatieve praktijken stapsgewijs worden toegewerkt naar een duurzame solidaire economie. Dit kan door het stimuleren en mogelijk maken van (een combinatie van) bewuste transformatieve praktijken, zoals experimenten met regionaal geld of solidaire ondernemingen, maar ook door middel van beleid en eventueel nieuw te vormen instituten. Door de Vereniging Solidair is een uitvoerige beschrijving gemaakt van bestaande praktijken. Daaruit blijkt dat het lang niet 37 45 Zie onder meer www.regiogeld.de Zie onder meer http://www. wevenaansamenleven.nl/burger/ burger.php?item=31&sub=item en Jaap van Leeuwen (2008). 46 47 Zie bijvoorbeeld: www. zorgcooperatie.nl. Pagina 44
Pagina 46Scoor meer met een online shop in uw clubmagazines. Velen gingen u voor en publiceerden presentaties online.
393 Lees publicatie 100Home