11 Zie onder meer de publicatie ‘Waarom moet Europa geven om lobby transparantie?’, uitgebracht door SOMO, www.somo.nl. 12 Externaliteiten zijn kosten die optreden bij productie die niet worden betaald door het bedrijfsleven, zoals gezondheidsproblemen door de vervuilende industrie. partijen en overheden, waardoor zij invloed uitoefenen op beleid dat hen treft.11 Galbraith spreekt in dit verband over het in elkaar vloeien van overheid met het bedrijfsleven (Beishuizen, 1994). Niet alleen functioneren markten niet perfect, maar het is ook de vraag of perfecte bijsturing van markten door overheden mogelijk is. Naarmate de complexiteit in een samenleving toeneemt als gevolg van nieuwe ontwikkelingen, veranderende verhoudingen en technologische vernieuwingen, is het voor overheden lastiger om onvolkomenheden van markten op te heffen of te verminderen. Een ander probleem heeft te maken met de kosten van zogenoemde externaliteiten12. Negatieve gevolgen van bedrijfsactiviteiten worden in veel gevallen niet door het betreffende bedrijf betaald en vormen dus ook geen deel van de kostprijs. Vrijwel altijd worden deze kosten doorberekend aan consumenten. Bijsturing leidt niet per definitie tot gewenste verandering van productiemethoden. Tinbergen schreef: “markten hebben geen langere tijdhorizon dan zeven à acht jaar, en kunnen dus nooit als definitief kompas voor langere termijn problemen dienst doen” (Goudzwaard, 2008). Overheden hebben net als markten, door druk vanuit kiezers en de korte regeringstermijn (vier jaar), evengoed een beperkte tijdhorizon. 2.2 Monetaristische benadering Er bestaan verschillende stromingen binnen het economisch denken die voortkomen uit problemen die zich op bepaalde momenten in het verleden in de maatschappij voordeden. De door Keynes bepleitte overheidsbestedingen en het zogeheten anticyclisch beleid ontstonden vanuit kritiek op de klassieken wiens Wet van Say13 in de praktijk niet meer opging. De monetaristen, onder leiding van Friedman, reageerden vervolgens weer op de tekortkomingen van Keynes. Toen in de jaren zeventig bleek dat werkloosheid14 niet was op te lossen door een vergroting van de overheidsuitgaven, pleitten zij voor een monetaire impuls om de ‘vrijwillige’ werkloosheid op te heffen (Klemann, 1992). Monetaristen kijken vooral naar de geldmarkt en kennen een grote rol toe aan geld in het economisch systeem. Om een regio sterker te maken én het economisch verkeer mens- en milieuvriendelijk te maken, zijn in Nederland − en op grotere schaal in Duitsland − de afgelopen decennia initiatieven ontstaan die regionale handelsnetwerken van bedrijven bepleiten. Net als de gedachte achter LETS15 wordt bij deze handelsnetwerken rente als een groot probleem gezien en hanteert men een monetaire benadering om een antwoord te formuleren op economische problemen.16 De analyse die men toepast, is echter niet in elk opzicht overtuigend. De redenering is dat er sprake is van een ‘asymmetrische’ verdeling van liquide middelen. Bedrijven hebben te maken met geldschaarste − denk aan het MKB − terwijl er tegelijkertijd een overschot aan geld is bij banken, financiële instellingen en hedge funds. Wanneer bedrijven eenmaal over voldoende financiële middelen beschikken en de kapitaalkosten zullen dalen door lagere rentekosten, ontstaat er financiële ruimte voor bedrijven, wat de aanzet kan geven tot het doen van milieuvriendelijke investeringen.17 Zeker deze laatste aanname is twij- 13 De Wet van Say stelt dat er geen vraag kan zijn zonder aanbod, omdat de totale vraag (koopkracht) en het totale aanbod (productie) per definitie gelijk moeten zijn. 14 Naast conjuncturele werkloosheid was sprake van structurele werkloosheid en bleek het keynesiaans beleid te leiden tot inflatie. 15 Local Exchange Trading System, LETS. Voor de duidelijkheid, LETS en aanverwante organisaties proberen in hoofdzaak eerlijke ruil en handel te bewerkstelligen. Onderlinge ruil en het terugbrengen van de geldfunctie tot slechts ruil en rekeneenheid wordt daarbij als middel gezien om te komen tot betere en gelijkwaardige sociaaleconomische verhoudingen tussen mensen. 16 17 http://www.gelrehandelsnetwerken.nl. Pagina 21

Pagina 23

Voor magazines, online flyers en PDF-en zie het Online Touch CMS systeem. Met de mogelijkheid voor een web winkel in uw sportbladen.

393 Lees publicatie 100Home