dernis de ruimte en je zult zien dat er in Nederland nog veel nieuwe natuur gaat ontstaan. Alsof de mooiste natuur in Nederland nog moet komen. Een volstrekt contra-intuïtieve stelling, maar ook spannend en uitdagend...” bvdk: “Rond 1900 was iedere vierkante meter in Nederland gebruikt. Alles wat groter was dan een konijn was afgeschoten, weggehaald of vergeten.” gd: “De natuur was in zekere zin dood.” bvdk: “Op foto’s van Nederland uit die tijd zie je nauwelijks bomen. Omdat er zo weinig mineralen waren, werd iedere vierkante meter gebruikt en benut. Het is aan de aardolie te danken dat het vruchtbare land mogelijk werd zoals we dat nu kennen. Alles wat je aan groen ziet, is aardolie. We hebben nu hier en daar weer ruimte voor natuur. En wat zie je: waar de natuur ruimte kreeg in het rivierengebied, explodeerde de biodiversiteit. Niet zozeer de diversiteit die ontstaat door het tuinieren en waarbij je voor ieder plantje als het ware een eigen klimaatje schept. Ik bedoel vooral de ervaring dat er door de natuur de ruimte te geven iets compleet nieuws blijkt te kunnen ontstaan. Daar zitten twee aspecten aan. Als we de natuur de ruimte geven, komt er iets terug dat vaak allang uit ons geheugen is verdwenen. We weten helemaal niet hoe de natuur in Nederland er uit heeft gezien en nog uit zou kunnen zien. Ten tweede ervaren we hiermee dat natuur gaat over iets autonooms, iets onverwachts dat zijn eigen gang gaat.” gd: “En dus ook met toekomst. Iemand als Hannah Arendt hanteert daarvoor het begrip ‘nataliteit’, de ervaring dat er compleet nieuwe en onverwachte dingen geboren kunnen worden.” bvdk: “Inderdaad, als je alleen maar probeert vast te houden wat je al hebt, zul je de natuur nooit zien. Dan zie je alleen wat je al hebt. Pas door de natuur de ruimte te bieden, ontstaat een echt contact met het autonome. Vergelijk het met een zonsondergang. 24 Die vinden wij altijd mooi. Maar zodra je hem zou kunnen bestellen – vandaag geel, morgen roze – is de lol er meteen af. Zo is het ook met de natuur.” gd: “Waar ligt dat aan?” bvdk:“Het zit ’m in de confrontatie met iets waar je geen invloed op hebt, wat zijn eigen dynamiek heeft, zijn eigen wegen volgt, je voor verrassingen stelt en iedere keer weer anders is.” gd: “Maar waarom is dat belangrijk?” bvdk:“De natuur is een spiegel waar wij onze verlangens op kunnen projecteren. Als de wereld eindig en volledig gekend zou zijn, dan maakt dat van het leven een gevangenis. Een wereld waarin niets meer te ontdekken valt, is in zekere zin een gevangenis geworden.” gd: “Er is dan geen geheim meer.” bvdk: “Stel dat de hele wereld zou zijn opgedeeld en dat je altijd en overal toestemming zou moeten hebben om ergens te mogen lopen. Een wereld zonder wildernis is een vreselijk idee. Al die stukjes wildernis in Nederland – de uiterwaarden bij Nijmegen of een eiland als Schiermonnikoog – zijn de noodventielen van de samenleving. Stel dat die er niet meer zouden zijn, dan alles verkaveld zou zijn...” gd: “No more hiding places. Geglobaliseerde claustrofobie. Maar waarom zijn die noodventielen belangrijk?” bvdk: “De natuur als projectiescherm van onze verlangens verwijst ook naar iets wat groter is dan onszelf en naar een vrijheid en oneindigheid die ons verlangen voeden. Als dat projectiescherm er niet meer is, dan zie je in de spiegel alleen nog maar jezelf.” gd: “Spreekt hier een romanticus of is dit ook van toepassing op de Facebook generation? Zit hier een universeel menselijke claim in? Of behoren wij tot de laatsten van een generatie die dit nog zo durft te verwoorden?” bvdk: “Die behoefte aan ontdekken, aan natuur en aan vernieu25 Pagina 13

Pagina 15

Heeft u een uitgave, virtual paper of etijdschriften? Gebruik Online Touch: PDF digitaliseren.

546 Lees publicatie 216Home