slapen onder ons bureau, andere lopen los op het terrein, en sommige zijn hier zelfs tegen onze zin. Tegen deze achtergrond is het goed te beseffen dat in onze omgang met dieren sleutels zijn te vinden voor ons geluk, voor het welzijn van dieren zelf, en voor het behoud van de biodiversiteit. In de eerste plaats is een rijkere leefomgeving denkbaar met veel meer dieren; dieren ook waarvan mensen kunnen genieten. Een andere inrichting en beheer van steden en natuurgebieden kan op dit punt veel opleveren. In de tweede plaats is een wereld denkbaar met veel minder door mensen toegebracht dierenleed. Het debat tussen de verschillende natuurbeschermers zou meer gezamenlijkheid in effectieve bescherming mogelijk moeten maken. In de derde plaats hebben keuzen waar we voor staan bij de consumptie van vlees, grote consequenties voor het behoud van de wereldwijde biodiversiteit en de vraag hoe we door de ecologische flessenhals kunnen komen. Het zou interessant zijn om de debatten over dierenwelzijn, menselijk welzijn en het behoud van biodiversiteit met elkaar te verbinden. Als het brede spectrum aan dierenbeschermingsorganisaties hier meer samen op zou trekken, openen zich wellicht nieuwe perspectieven. De liefde voor (sommige) dieren is zo’n krachtige emotie dat die als voertuig kan dienen voor een herziening van onze verhouding met gehouden én wilde dieren. 6 Nieuwe rituelen In een wereld waar de betekenis van kerkelijke rituelen snel kleiner is geworden, ontstaat een ritueel gat voor de grote momenten in het leven: geboren worden, volwassen worden, kinderen krijgen, sterven. Op tal van plaatsen worden initiatieven genomen om nieuwe rituelen te ontwikkelen, jaarritmes te vieren in natuurgebieden. In het perspectief van de naturalisering van ons mensbeeld kan er van deze trend nog veel worden verwacht. Een cultuur kan gedefinieerd worden aan de hand van haar rituelen. In een wereld waar de betekenis van kerken en kerkelijke rituelen snel kleiner is geworden, ontstaat een ritueel gat voor de grote momenten in het leven: geboren worden, volwassen worden, kinderen krijgen, sterven. Sprekend over rituelen kwamen in de gesprekken tijdens Expeditie Wildernis twee thema’s steeds weer terug. Het ene was dat mensen behoefte hebben aan rituelen, maar daar in kerkelijke en in culturele zin steeds minder een context voor konden vinden. Het tweede thema ging over de ruimte voor een veel individueler ritueel dat zich manifesteert in de behoefte aan stilte, rust, reflectie en meditatie. Welke rol kan de natuur spelen in de ontwikkeling van nieuwe rituelen? Allereerst de behoefte aan individuele rituelen. Ik hoorde over mensen die bij de geboorte van een kind of kleinkind graag een boom zouden willen planten. Liefst niet in een rijtje, maar op een 236 237 Pagina 119

Pagina 121

Voor reclamefolders, online lesmateriaal en uitgaven zie het Online Touch online publisher CMS systeem. Met de mogelijkheid voor een web winkel in uw relatiemagazines.

546 Lees publicatie 216Home