Het denkschema is wat zwartwit. Maar het opent wel het vergezicht van een mens die zich vanuit de brede samenhang probeert te begrijpen en die ook het voorrecht begrijpt te leven in een tijd waarin dit voor het eerst in de geschiedenis van de soort mogelijk was. De boost hiervoor kwam van de wetenschap met als schaduwzijde een tanende betrokkenheid: waar alles verklaard lijkt, bestaat geen geheim meer en trek je de stekker uit het verlangen. Het paradigma van de naturalisering en de vermenselijking opent echter de bronnen waaruit zo’n verlangen opnieuw kan gaan stromen en – wellicht in de vorm van natuurverhalen – het karakter krijgt van verbintenissen van hoop en troost. Is het begrip paradigma (‘bouwplan’) dat vaak al te snel van stal wordt gehaald, hier terecht? Ik denk het wel. De geschiedenis van de mensheid is te schrijven als een reeks strategieën om het irrationele of het Andere weg te verklaren of te camoufleren. Precies deze wegverklaringsmechanismen (in de vorm van filosofieën, religies en weltanschauungen) baanden enerzijds de weg voor het wetenschappelijk succes, maar lieten anderzijds ook steeds de blinde vlek onbelicht die bijna als vanzelf ontstaat vanuit een menselijk denken dat zich tegenover de natuur plaatst. Onze ‘ongeziene’ eenheid met de natuur zelf werd een blinde vlek die zich aan de kant van de mens manifesteerde als vervreemding en aan de kant van de natuur als onttovering. Zo eenvoudig als dit klinkt, zo bizar liet het zijn sporen achter op onze planeet. Het paradigma van de natuurverhalen zet een nieuwe stap door het verhaal van mens en natuur te vertellen vanuit een derde standpunt dat wij tegelijk wel en niet zijn: het paradoxale standpunt van een menselijk handelen dat zich er rekenschap van geeft dat de totale expliciete vervreemding en onttovering een prijs heeft die wij niet kunnen betalen. Veelmeer komt het erop aan het spel van bevreemding en betovering te spelen en uit te houden. Er zijn 117 Pagina 117
Pagina 119Interactieve online tijdschrift, deze vakblad of presentatie is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het naar een digitale publicatie omzetten van digi-tijdschriften.
541 Lees publicatie 215Home