Samenvatting 1 De opkomst van grootschalig ondernemen hangt nauw samen met een modernistische sturingsfilosofie, zoals die een eeuw geleden voor het eerst ontstond in de autofabrieken van Ford. Deze sturingsfilosofie zet in op het stroomlijnen van productieprocessen om zodoende de kostprijs te verlagen. Dit leidt tot schaalvergroting, omdat het efficiëntiewinst en een grotere omzet belooft. Deze modernistische sturingsfilosofie is ook toegepast in de Nederlandse landbouw en heeft ontegenzeggelijk veel welvaart gebracht. Sinds de jaren tachtig kregen ook semipublieke organisaties in onderwijs en zorg de opdracht om efficiënter te gaan werken. Bestuurders gaven veelal aan deze oproep gehoor door de schaal van hun organisaties te vergroten en processen te stroomlijnen en slim over specialisten te verdelen. De ‘zorgfabrieken’ en ‘onderwijsmolochen’ die daarop ontstonden, kunnen inmiddels op maatschappelijke weerstand rekenen. Nadeel van het opknippen van productieprocessen is namelijk dat de organische verbinding tussen de processen snel uit het oog wordt verloren. Bestuurders en ondernemers kunnen moeilijk aantonen dat ze met hun hart verbonden zijn bij de dienst die ze leveren, en dit leidt bij het publiek tot een gevoel van wantrouwen. Inmiddels heeft maatschappelijk gezien het beeld postgevat dat grootschaligheid per definitie ten koste gaat van binding en betrokkenheid. Hedendaagse bestuurders en bestuurskundigen reageren door te stellen dat grootschaligheid niet vanzelf tot onbehagen of wantrouwen hoeft te leiden − mits de juiste schaal bij de juiste functie wordt gekozen. Zij zetten inmiddels in op ‘slim organiseren’: zaken grootschalig organiseren, maar kleinschalig aanbieden, opdat de menselijke maat niet verloren gaat. Ook wijzen zij erop dat de kritiek op grootschaligheid wellicht een voor de hand liggende manier is om een veel Pagina 10

Pagina 12

Heeft u een cursus, pagegangster of e-lesmateriaal? Gebruik Online Touch: studiegids naar een online publicatie converteren.

529 Lees publicatie 203Home