90 HOOFDSTUK 3 II ONDERHOUD: KOSTENVERLAGING EN INKOMSTENGROEI “Goed functionerende pacht en erfpacht zijn belangrijke instrumenten voor het landgoedmodel en kunnen helpen bij het in stand houden van natuur en landschap in ons agrarische cultuurlandschap”, zegt Somsen, die ook voorzitter is van de Commissie Grond- en Pachtzaken van de Federatie Particulier Grondbezit. Hij legt uit: “Een boer die eigenaar is van zijn grond wil elke vierkante meter tot productie brengen en heeft geen belang bij bomen en houtsingels op zijn land. Op landgoederen met pachtsituaties kun je daarover afspraken met elkaar “De grootste gronddeal in de Nederlandse historie had plaats in 2006 tussen het rijk en het toenmalige Fortis Vastgoed, de voorganger van ASR. Het rijk wilde enige duizenden hectaren grond van ons kopen, onder andere voor de aanleg van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Maar wij hebben geen belang bij verkoop alleen. We hebben wel interesse als we bij verkoop andere grond terugkrijgen. Zo veranderde op één dag ruim 2.300 hectare maken, waardoor natuur- en landschapswaarden behouden worden.” Somsen ziet daarom tot zijn teleurstelling dat het percentage reguliere pacht al is gedaald tot onder de 20%, terwijl tegelijk de zwarte pacht, zonder enige rechtsbescherming, enorm toeneemt. Hij bepleit een pachtstelsel waarbij partijen vrij zijn om met elkaar afspraken te maken over de looptijd, de pachtprijs en andere voorwaarden, zonder de huidige wettelijke beperkingen die de zwarte pacht zo populair maken. “We hebben in Duitsland gezien hoe goed dat werkt. Daar is ongeveer 60% van de grond verpacht. Maar de Tweede Kamer wil er nog niet aan.” Hij signaleert een verandering bij boeren. “Ze raken bewust van hun ‘licence to produce’ die ze moeten verdienen. Ze moeten maatschappelijk aanvaardbaar werken.” Hij ziet dat terugkomen in het vernieuwde Europese landbouwbeleid dat vanaf 2014 van kracht wordt. “Wat ik uit de discussies begrijp, krijgen boeren straks alleen nog Europese steun als ze op hun grond ook rekening houden met natuur en landschap. En dat gaat makkelijker als je veel grond hebt”, concludeert Somsen. Hier en daar gebeurt dat al. Het Landgoed Linschoten, waar Somsen lid is van het dagelijks stichtingsbestuur, wil vergroting van de bestaande pachtbedrijven stimuleren. Gronden die kunnen worden aangekocht, geeft het landgoed bij voorkeur in erfpacht. “Dat mes snijdt aan twee kanten. De pachtinkomsten stijgen en dat is belangrijk voor een duurzaam gezonde exploitatie. En met de boeren kunnen we goede afspraken maken over beheer van natuur en landschap.” Op het landgoed Maarsbergen, waar hij zelf woont in een voormalige boerderij, is het aantal boeren teruggegaan van zeven naar een. “Maar die ene boer levert een belangrijke bijdrage aan het in stand houden van houtwallen met agrarisch natuurbeheer in de zones erlangs, waar hij alleen nog maar maait.” van eigenaar. In 2007 hebben we nog een keer een grote grondruiltransactie gedaan. Maar daarna besloot het rijk tot decentralisatie in het natuurbeleid en kwam dit bij twaalf provincies terecht, die het allemaal iets anders wilden. Jammer. De aanleg van de EHS had veel sneller gekund.” Somsen verwacht een ontwikkeling waarbij beleggers en boeren elkaar steeds vaker gaan vinden. “Er ontstaat een grotere scheiding tussen grondeigendom en grondbeheer, waarbij een belegger de grond koopt en die in pacht of erfpacht uitgeeft aan de boer. Voor boeren betekent dit dat er meer pachtgrond beschikbaar komt. Banken zitten vaak al aan hun plafond bij de financiering van steeds grootschaligere en kapitaalintensievere bedrijven. Als beleggers de grond kopen en een redelijke pachtprijs kunnen afspreken, houdt de boer geld beschikbaar voor machines en stallen, zonder investering in grond.” “ASR biedt grondfinanciering door middel van pacht en erfpacht van grond voor boeren die hun bedrijf willen uitbreiden. We zijn daarom goed op de hoogte van de ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt. ASR belegt al meer dan honderd jaar in landelijk vastgoed en heeft een portefeuille opgebouwd met een spreiding over alle provincies. We hebben een klein team van professionele rentmeesters. Andere verzekeraars en pensioenfondsen hebben een veel kleinere portefeuille. Dat is lastig voor hen. Dat merkten we na de vastgoedcrisis ruim 25 jaar geleden. Toen kregen we veel grond aangeboden van institutionele beleggers als NationaleNederlanden, Rabo Pensioenfonds, Achmea en andere partijen met kleine grondportefeuilles.” Pagina 93
Pagina 95Scoor meer met een web winkel in uw catalogussen. Velen gingen u voor en publiceerden jaarverslagen online.
527 Lees publicatie 202Home