18 stand tegen de minder gewenste effecten van schaalvergroting. • Dit betreft o.a. een toename van de complexiteit door groeiende verknopingen tussen landen, ketens en systemen, de aantasting van milieu, natuur en landschap en het verlies aan identiteit en diversiteit van producten en productiewijzen. Die toenemende complexiteit leidt tot een toenemende onvermogen om te sturen. • Een geringere flexibiliteit van systemen en daarmee een grotere kwetsbaarheid voor veranderingen in de omgeving. Dit leidt tot steeds hogere maatschappelijke kosten voor de instandhouding ervan. • Anonimiteit en gebrek aan transparantie, resulterend in een verminderd vertrouwen van de consument in de wijze van voedselproductie. De “menselijke maat” ontbreekt en er treedt vervreemding op. Schaalvergroting wordt echter door velen – en niet in de laatste plaats door de (agrarische) onder emers zelf – als onontkoombaar gezien. n In de vervolganalyse zal scherper gemaakt worden wanneer schaal op gespannen voet komt te staan met vertrouwen. Dit kan vervolgens leiden tot ontwerpen, waarbij de grootschaligheid plaats kan vinden met behoud van vertrouwen of juist modellen die meer gebaseerd zijn op ‘kristalgroei’, waarbij kleinere eenheden in netwerken zijn verbonden. 3.2.2 Van bezit naar toegang ‘Bezitten’ is een statisch werkwoord. Het kan bevriezend en bevestigend werken en ontwikkeling en beweging remmen. Dat geldt voor het bezit van materiële zaken zoals grond en gebouwen maar ook voor het bezit van kennis, bijvoorbeeld via patenten. Anderzijds is bezit ook verbonden met verantwoordelijkheid, zorg en zekerheid. Maatschappelijke ontwikkelingen geven aanleiding de verhouding tussen bezit en gebruik opnieuw te doordenken. Zo wordt steeds meer kennis ontwikkeld en uitgewis eld in een “open source” omgeving s waarin “eigendom” er minder toe doet. Ook op andere terreinen worden functies steeds meer uitgeoefend in netwerkachtige verbanden die de plaats innemen van bureaucratische en dus statische instituties. Verant oor elijkheden verschuiven, met de nodige gevolgen voor de w d verhouding tussen publiek en privaat. Een speciaal aandachtsgebied daarbij vormt de ruimtelijke ordening. Er is een ontwikkeing gaande naar multifunctioneel grondgebruik. l Tegelijkertijd is ons planologisch regime monofunctioneel. Bovendien vraagt de verhouding tussen eigendoms- en gebruiks echten heroverr weging want als gevolg van speculatie komen diverse gewenste ontwikkelingen in het landelijk gebied komen niet tot bloei. Bezit van grond en gebouwen beïnvloedt ruimtelijke ontwikkelingen in Nederland in hoge mate. Problemen die zich voordoen hebben betrekking op prijsvorming, speculatie en grondverwerving leiden tot veel vertraging bij realisering van projecten en, breder, bij gebiedsontwikkeling. De uitdaging is om tot innova ieve constructies rond bezit t en toegang/gebruik van dat bezit te komen. Randvoorwaarde daarbij Pagina 26

Pagina 28

Voor kranten, online nieuwsbrieven en tijdschriften zie het Online Touch CMS beheersysteem systeem. Met de mogelijkheid voor een webwinkel in uw publicaties.

442 Lees publicatie 136Home