Het visserijconcern is een strak geleid concern dat zich heeft ingesteld om aan de hoge eisen van de internationale retail te voldoen. Kwaliteit, transparantie, duurzaamheid, operational excellence, vermarkting, aanvoer en productie zijn aan strikte regels en processen gebonden. Door het brede aanbod, de lage prijzen en professionele bedrijfsvoering is het concern een preferred supplier van de grote retailketens, waarmee een wederzijdse afhankelijkheid wordt gecreëerd. Voor de aanvoer gelden dezelfde strikte regels en hoge eisen: van een vaste kern van leveranciers worden grote volumes met hoge logistieke efficiency verwerkt. De aanvoer is vraaggestuurd en de relaties zijn op het gebied van kwaliteit (track and trace), logistiek (inclusief ICT systemen) en financiën volledig transparant. Voor het actiematige deel van het aanbod wordt gewerkt met tenders en internetveilingen. De verwerkingsactiviteiten zijn vaak geconcentreerd in een aantal grote centrale fabrieken. Een hoofdkantoor en lokale saleskantoren met professionele managers zorgen voor de centrale bedrijfsvoering, productontwikkeling en vermarkting. Dit model heeft in potentie hetzelfde perspectief als het eerste ketenmodel. In dit model is echter een zwaardere positie van Nederlandse vis ingebouwd. Naar onze inschatting zal het opbouwen van een concern als hier beschreven wel 10 jaar duren. Als dat lukt is vermarkting van 50% van het volume in principe mogelijk. Daarbij moet wel duidelijk zijn dat dit model concurreert met het eerste model, dat door de handel en verwerking wordt gedomineerd. 5.4.2 Het visserijconcern in de praktijk De grote coöperaties in de vlees-, groente-, aardappel- en zuivelsector zijn voorbeelden van samenwerkingsverbanden die zijn uitgegroeid tot internationale concerns. Deze coöperaties hebben zich in de loop van tientallen jaren middels fusies, overnames en organische groei ontwikkeld tot dit soort concerns. Waar dit soort concerns zich ontwikkelen, gaat vaak de hele ketenstructuur op de kop. Lokale netwerken van individuele bedrijven kunnen vaak slechts overleven in nichemarkten op het moment dat een concern de sector op de schop neemt. Toch bepalen niet deze concerns, maar de markt de regels van het spel. Concernvorming is dan ook geen machtsspelletje in de keten, maar soms de enige manier waarop middels schaalvergroting en professionalisering het internationale spel nog meegespeeld kan worden. De telers en veehouders die meegegaan zijn met deze ontwikkeling, zijn daar vaak veel groter maar niet veel rijker van geworden. De collega’s die niet zijn meegegaan, bestaan echter vaak niet meer. In de vissector is de trend naar concentratie en schaalvergroting volop in gang, maar bestaan echte grote concerns zoals in de zuivel of het vlees nog niet. Een bedrijf dat al wel met de principes van dit model experimenteert, is Marine Harvest. Dit internationale concern heeft ingezet op schaalvergroting en professionalisering van de bedrijfsvoering om internationaal aan de eisen van de retail te kunnen blijven voldoen. Dit heeft consequenties voor de aanvoer. Vissen op contract, grootschalig zakendoen, meerdaagse aanvoer, gegarandeerde duurzaamheid en levering op exacte specificatie zijn randvoorwaarden om als visser in dit model te kunnen blijven meedoen. Dat lukt vooralsnog met buitenlandse vissers en kwekerijen beter dan met de gefragmenteerde Nederlandse vissers en afslagen. 5.4.3 Voor- en nadelen van het model In de onderstaande tabel zijn de belangrijkste voor- en nadelen van het model weergegeven: Spelers Vissers Handel en verwerking detailhandel en foodservices Plussen ++ Stabielere prijzen en afzet ++ Betere benutting van de vloot ++ Alles in één hand (controle) ++ Sterke marktpositie ++ Voorspelbaarheid ++ Professionele partner Minnen –– Hoge volumes, lage prijzen –– Afhankelijkheid van één klant –– Onderdeel van een grote ‘machine’ –– Wederzijdse afhankelijkheid Het visserijconcern is het model voor de grote stromen (diepvries)vis die via de supermarkten hun weg naar de consument vinden. Gezien de internationale ontwikkelingen en de machtspositie van de retailer in de keten, zullen steeds meer verwerkers en hun leveranciers toegeduwd worden naar dit model. Dit heeft verregaande consequenties voor de sector, maar toch is dit model niet alleen een bedreiging voor velen. Het is ook een kans voor de enkelen die samen besluiten het spel volgens de nieuwe regels mee te spelen. De ervaring in andere sectoren heeft geleerd dat het vaak deze koplopers zijn die hard doorgroeien en op termijn mede het spel gaan bepalen. Maar voor het realiseren van dit model is een lange adem nodig en zijn er complexe vraagstukken op te lossen op het gebied van organisatie en financiering. 5.4.4 Perspectief voor ondernemers: wat kan ik doen als ik dit wil? Ketenpartners die zich samen willen ontwikkelen richting visserijconcern zullen daar jaren, zo niet decennia over doen. Toch kunnen er per direct een aantal stappen worden gezet in de goede richting: 1. Professionaliseer. De eisen die het visserijconcern aan haar deelnemers stelt, zijn niet anders dan de eisen van de moderne markt. Degene die daar het beste aan voldoet, wint aan concurrentiekracht, ook als het visserijconcern nog even op zich laat wachten. Ga dus bij elkaar zitten en bespreek hoe u op korte termijn MSC-gecertificeerd, transparanter, zakelijker en groter kunt worden. Daar heeft u per direct baat bij. 60 Vissen voor de markt Hoofdstuk 5 | Verticale ketenmodellen 61 Pagina 30
Pagina 32Heeft u een presentatie, modernmedia of online gebruiksaanwijzingen? Gebruik Online Touch: cursus digitaal bladerbaar uitgeven.
437 Lees publicatie 132Home