oudsher heb je verder weg van de rivier, met minder overstroming, meer oligotrofe (voedselarme) systemen en minder aanwas van beplanting (accumulatie). Middelkoop heeft in het verleden onderzoek gedaan naar opslibbingsprocessen in de rivieren. Nu is de kleiwinning in de uiterwaarden ongeveer gelijk aan de opslibbing die plaatsvindt. 1 a 1.5 mio m3 per jaar. Vooral in het westen is dat in veengebieden, niet zozeer bij de rivier. Ook in boezemwater zit slib, die kan zorgen voor enige oeverwalvorming. Derde project: Stroming werkt mee met megaterpen van TNO. Aanvankelijk aarzelend maar gaandeweg enthousiast. Met Ger de Lange, Michiel van de Meulen (veel kennis van zandbalans) en Jeroen Kusters van LUW. Visie op ophogen van land. Ophoging Vindt nu ook al vaak plaats bij nieuwbouw, met vaak 1 m zand. Het kost niet veel meer als je 4 meter doet ipv 1 meter. En hoe erg is het voor een landschap, immers die 1 meter is blijkbaar geaccepteerd? De kosten lijken ook mee te vallen. ‘Een keuken’ (10.000€) per huishouden om hoog en veilig te zitten. Waar je dit toepast wordt de afhankelijkheid van dijkringen minder. Door dit te doen in landelijk gebied waar anders nieuwe laaggelegen uitbreidingen zouden komen maak je de flexibiliteit groter doordat je hoog bebouwd gebied krijgt en lage dunbebouwde gebieden houdt die je een lager beschermingsniveau kan geven. Het schept dus een veerkrachtig systeem als je het op de goede plaatsen doet. Het ophogen met bijv 4 meter schept ook nieuwe bouwmogelijkheden voor dubbel ruimtegebruik. Bijvoorbeeld voor infrastructuur die je kan ingraven. Contactpersoon voor dit onderwerp bij WNF is Arjan Berkhuizen (ook betrokken bij Loevestein). Beperkend is de beschikbaarheid van zand. Er zijn aanzienlijke beperkingen en ook grote dilemma’s. Je mag geen zand winnen in de eerste 20 meter diepte in zee. Wel dieper, en dus verder weg van de kust. Op deze diepte heb je echter zo’n weinig dynamische (en weinig diverse) ecosystemen dat die bijna niet herstellen van een zandwinning. Hiermee breek je met een principe van burau stroming dat namelijk nieuwe natuur probeert te creeeren door dynamische processen op gang te brengen. Het leidt bij zandwinning tot vragen: moet je diepe troggen gaan maken of juist zand afschrapen. Hoe kijk je aan tegen initiatieven als zandbotox of andere technieken om in te grijpen in de ondergrond en meer hoogte/ veiligheid te bereiken? Zeer kunstmatige technieken zoals versteviging van ondergrondse holtes worden door gerard sceptisch bekeken. Is het duurzaam? Levert het nog wat extra’s op? Er zijn ook technieken bedacht / of in ontwikkeling voor veenstabilisatie waardoor het niet verder zakt. Interessant is om gebieden op te zoeken waar wel degelijk nog dynamiek zit in sedimentatie: de Zeeuwse delta. Hier zijn nog gebieden die ja kan laten groeien met 1 meter per eeuw. Het land van Saeftinge is nu de veiligste plek van Zeeland om dat het ooit als laag gebied is ondergelopen en sindsdien opslibt. Je zou als het ware nu weer een andere polder moeten laten aanslibben en het land van Saeftinge weer in cultuur kunnen brengen. Overigens is dit vooral een gedachtenexperiment. De natuur is daar heel waardevol. Er is veel weerstand tegen ontpolderen in zeeland. Dit begrijpt gerard niet goed, als je het vanuit economisch perspectief bekijkt. De landbouw is daar een marginale sector die maar 3% van de economie vertegenwoordigt. Michel van de Meulen is een expert op het gebied van Zandbalans. Nog een idee is om te kijken naar duingebieden. Die zijn nu vaak te hoog en breed als je het bekijkt vanuit kustverdediging. Hier zou je dus zand kunnen winnen en ook dynamische processen op gang kunnen brengen. Zandverstuiving, zoals nu op de Hoge Veluwe gebeurt. De uitvoerbaarheid van vele ideeën hangen op technische vragen: kun je het inrichten? En daarnaast ook op echte wil. Iemand moet uitspraken durven doen. Geld is niet het primaire probleem. 30 Pagina 31

Pagina 33

Voor vakbladen, online gidsen en PDF's zie het Online Touch content management system systeem. Met de mogelijkheid voor een webshop in uw relatiemagazines.

410 Lees publicatie 105Home