Wat zou dan wel een positieve invulling kunnen zijn? Het begint met de vraag waar we gelukkig van worden. De inrichting van onze samenleving en ons schoolsysteem heeft nog veel kenmerken van de industriële periode en van de bijbehorende instrumentele benadering van de mens. Ook van de fase die daarop volgde, het modernisme en de daarmee samenhangende functiescheiding, zien we nog veel kenmerken. De kinderen gaan naar de crèche en de buitenschoolse opvang, de bejaarden zitten in het verpleeghuis, we kijken naar kookprogrammas terwijl we onze maaltijd in de magnetron schuiven, het lichaam wordt naar de sportschool gestuurd, de geest is online via Twitter, de informatie komt via commerciële televisiestations, we krijgen doorlopend informatie maar geen kennis, we doen duizend dingen maar hebben nooit het gevoel ergens tijd voor te hebben. Daar heeft Lemaire een punt: we worden op allerlei manieren (commerciële boodschappen, onvolledige beelden van zogenaamd succesvolle mensen) belaagd met beelden over het goede leven die op de keper beschouwd weinig met het goede leven te maken hebben. Dat kan anders. Veel mensen willen de kwaliteit van hun leven verbeteren door slow living: meer tijd voor wat belangrijk is in je omgang met mensen en wellicht ook de natuur. Ze accepteren dan dat er minder tijd is om te werken en minder geld om uit te geven. Andersom, zoals Thoreau deed, kan ook: hij ging sober leven omdat hij zijn tijd niet wilde besteden aan werken en materiële zorgen. In Expeditie Wildernis (2012) kwamen twee verklaringen voor de behoefte aan consumeren aan de orde. De eerste is dat de behoefte aan consumeren voort zou komen uit onvrede met de manier waarop mensen hun geld verdienen. Een tweede verklaring zou kunnen zijn dat als je geen contact meer hebt met de ritmes in de natuur, je op een andere manier afwisseling zoekt. Zelf 276 277 ervoer ik dat langdurig verblijf in de natuur, het verlangen naar het kopen van dingen sterk vermindert. Daarnaast ligt een sobere levensstijl in een natuurlijke omgeving sowieso meer voor de hand dan in een hip appartement in de stad. Tot slot is de vraag relevant op welk punt we sober zouden moeten zijn? Monitoring van onze persoonlijke voetafdruk zou een forse stap voorwaarts kunnen betekenen voor het bereiken van individuele en collectieve praktijken van soberheid en terughoudendheid. Nederland loopt ver voorop wat betreft de mogelijkheid om parttime te werken en de sociale acceptatie daarvan. Een goed stelsel van sociale zekerheid en tevredenheid over de kwaliteit van de leefomgeving kunnen slow living en vormen van soberheid bevorderen. Hetzelfde geldt voor het bevorderen van levenskunst op scholen als tegengif voor de consumptieve druk. Belangrijke perspectieven voor de biodiversiteit kunnen kortom voortkomen uit het bevorderen van zaken die er indirect mee te maken hebben: het beter zichtbaar maken van onze voetafdruk, een prettige leefomgeving en sociaal vangnet, en het matigen van inkomensverschillen. Pagina 139
Pagina 141Scoor meer met een online shop in uw spaarprogramma. Velen gingen u voor en publiceerden tijdschriften online.
546 Lees publicatie 216Home