10 Weerstand opruimen voor een energieke samenleving De natuurbeweging werd met een ‘double witching hour’ geconfronteerd: oplopende weerstand (bij een niet eens zo grote maar wel activistische groep) en een terugtredende overheid. Ze zal zichzelf opnieuw moeten uitvinden in een andere samenleving. Op het punt van de regelgeving doet zich in Nederland de specifieke situatie voor dat die erg op conserveren is gericht en mede daardoor veel weerstand oproept en weinig bijdraagt aan vernieuwende oplossingen. Aan de stellingname en de doelformulering mankeert in het natuurbeleid nog veel. Hierin is nog een weg te gaan en veel winst te behalen. De afbouw van de centrale ruimtelijke regie is een ander probleem: hier ontstaat een taak voor de natuurorganisaties. Wat zien natuurorganisaties die de moed hebben om in de spiegel van een naturalistisch wereldbeeld op zoek te gaan naar een nieuwe invulling van hun bestaansgrond, strategie en creativiteit? De modernistische planning die vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw enkele decennia redelijk succesvol was en waarbij overheid en wetenschap samen voor een betere wereld zorgden, is geschiedenis. De wetenschap heeft haar vanzelfsprekende krediet zien wegvloeien. In mijn boek Verlangen goed te leven heb ik gewezen op het feit dat er inmiddels meer kennis, kapitaal en creativiteit in de samenleving zit dan bij de overheid. De positie van 266 natiestaten is bovendien verzwakt omdat ze per definitie gebonden zijn aan een plek, en niet de dynamiek kennen van bedrijven, burgers en informatie die steeds meer mondiaal opereren en ‘vloeibaar’ zijn. Auteurs als Zygmunt Bauman hebben gewezen op de groeiende afstand tussen centra van macht en politiek. We kunnen minder van de overheid verwachten, maar meer van de samenleving. Welke mogelijkheden zijn er om de energie in de samenleving in te zetten voor de natuur in onze leefomgeving? In zijn essay De energieke samenleving (2011) constateert Maarten Hajer dat de samenleving mondige, autonome burgers en vernieuwende bedrijven kent én een enorme opgave om tot een duurzame samenleving te komen: dit vraagt om nieuwe sturingsfilosofie, zodanig dat de energie en innovatiekracht in de samenleving tot hun recht komen. Samengevat komt zijn boodschap erop neer dat de opgaven uit het verleden laten zien dat er veel bereikt kan worden als het probleem maar helder is. Bij duurzame ontwikkeling is er wel een notie van het probleem, maar lijkt een overtuigend handelingsperspectief te ontbreken. Het huidige bestuursmodel kent drie tekorten: • Een legitimiteitstekort. De burger heeft onvoldoende zicht op de aard van het probleem, het doel en de aanpak. De burger wordt object van politiek en de overheid zit klem tussen sceptische burgers en activisten die aan de slag willen. • Een uitvoeringstekort. Uitvoering van een plan kan niet meer eenvoudig worden verordonneerd. Bij de implementatie doen zich steeds weer nieuwe vragen voor. • Een leertekort. In een lineair planningsproces wordt te weinig recht gedaan aan en gebruik gemaakt van kennis en creativiteit in de samenleving. 267 Pagina 134
Pagina 136Interactieve digitale rapport, deze tijdschrift of boek is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het digitaliseren van digi-clubbladen.
546 Lees publicatie 216Home