to cradle-principe te verkennen welke grondstoffen uit mest terug te winnen zijn en welke markten hiervoor bestaan of kunnen worden ontwikkeld. Onderstaand overzicht geeft een beknopt beeld van de mogelijke grondstoffen die uit mest te winnen zijn. We laten hierbij de meest gebruikte toepassing van mest in de vorm van het uitrijden over het land buiten beschouwing. - Elektriciteit - Warmte en CO2 (beide lokaal her te gebruiken, bijvoorbeeld in de tuinbouw) - Toevoegen aan gasnet voor bijmenging met aardgas - Transportbrandstof Elektriciteit Warmte Hergebruik CO2 uit rookgassen Terugwinnen van mineralen (met name fosfaat) Mest bevat dus een aantal zeer bruikbare grondstoffen die breed binnen en buiten de landbouw kunnen worden gebruikt. De hoeveelheden van deze grondstoffen in de mest en de technieken (inclusief voor- en nadelen) die mogelijk zijn om deze te winnen, worden later in dit rapport verder uitgewerkt. Het winnen van grondstoffen uit mest vraagt om een cascade van activiteiten. Het vergisten van mest bijvoorbeeld maakt ook de mineralen beter beschikbaar. Deze kunnen in een volgende stap worden gewonnen, waarna het restproduct nog verder verwerkt kan worden tot bijvoorbeeld herbruikbaar water. De waarde van de mest als grondstof komt het best tot uiting bij het terugwinnen van alle grondstoffen in meerdere stappen. Figuur 3: Toediening van dierlijke mest aan gewassen: een krimpende markt. - Stikstof in ammoniak- en nitraatverbindingen - Fosforverbindingen - Kaliumverbindingen - Mestkorrels (kwaliteit door blenden of verrijken van de mest) - Concentraten - Loosbaar - In landbouw herbruikbaar 10 Voeding voor algenteelt (zowel CO2 als digestaat) Ureum Waterstof (H2) via elektrolyse Eiwit, susteïne Grondstof voor verpakking of bouw Grondstoffen voor de chemische industrie (cyanophycine, fumaarzuur) De grote uitdaging voor de Nederlandse veehouderij is om de niet op het eigen bedrijf plaatsbare mest zo goed mogelijk tot waarde te brengen. De afgelopen jaren zijn reeds vele studies en verkenningen over het aanbod en de verwerking van mest uitgevoerd. Op grond hiervan is veel bekend over de hoeveelheid, de productieregio, de samenstelling, de energetische waarde van mest en de wijze en kosten van mestverwerking. Deze studies geven vooral inzicht in de aanbodzijde van de mestproductie, maar het inzicht in de eisen die de vraagzijde stelt aan herbruikbare grondstoffen en energie uit mest ontbreekt. Op dit moment is het gebruik van grondstoffen gewonnen uit mest buiten de Nederlandse landbouw zeer laag. De vraagzijde is een grote onbekende in het geheel; de inkoop van grondstoffen door potentiële afnemers gaat nu geheel buiten de mestmarkt om. Pagina 16

Pagina 18

Voor clubmagazines, online whitepapers en uitgaves zie het Online Touch online publisher CMS systeem. Met de mogelijkheid voor een webshop in uw vaktijdschriften.

472 Lees publicatie 162Home