stap die in de verbinding van ecologie en cultuurhistorie revolutionair was, namelijk het ruimte geven aan wildernis. Wat de landschapstuin was voor de negentiende eeuw, namelijk een reactie op de industrialisatie, dat werd de EHS voor de twintigste eeuw, namelijk het project van een generatie die afscheid nam van het agrarisch cultuurlandschap en zijn natuurervaringen op nog grotere afstand van de agrarische sector heeft.” gd: “In Expeditie Wildernis ben je een verkenner van de achterkant van Nederland. Je ontdekt daar dat er in Nederland nog wel degelijk zoiets bestaat als wildernis; een wildernis die misschien niet meer oorspronkelijk is, maar wel vitaal, en daarmee toekomstgericht. Zoals het bewustzijn een onderbewustzijn heeft, zo blijkt Nederland een wilde achterkant te hebben die wellicht op een bepaalde manier nodig is om aan de voorkant goed te kunnen functioneren.” bvdk: “Inderdaad, ik ben geen romanticus met een hang naar het verleden, ik zie hier juist de kiemen voor een nieuwe wereld. Romantiek is voor mij een hang naar het verleden. Dit is een verlangen naar de toekomst.” gd: “Een romantiek of ‘promantiek’ die zich laat inspireren door een nieuwe wildernis, maar dan op een niet-utopische manier? Back to the future?” bvdk: “Als je echt tot je laat doordringen wat wildernis betekent, dat zie je dat het per definitie gaat om een je open stellen voor nieuwe dingen. Wildernis is toekomst.” gd: “De pijl van de tijd gaat altijd vooruit.” bvdk: “We hebben het absoluut niet over het verleden. Maar juist over een nieuwe duiding over wat een vitale ‘utopie’ in onze tijd zou kunnen betekenen. Je zou kunnen zeggen dat de EHS met haar rationaliteit en functiescheiding een erfenis was van het modernistische denken. Wat eraan ontbrak, was het vitale, het niet-planmatige...” 28 gd: “Was dat de paradox van de EHS, dat ze wildernis wilde plannen?” bvdk: “Dat is ons lot, dat we tegelijk actief en terughoudend moeten zijn om het onverwachte ruimte te geven. Je hoort vaak het verwijt dat de EHS technocratisch zou zijn. Maar plannen brengt nu eenmaal technocratie met zich mee. Is een bouwtekening technocratisch? Bureaucratisch, dat werd het wel, maar dat is onoverkomelijk in een democratie. We zochten een evenwicht tussen dromen en plannen. Je zou kunnen zeggen dat die droomkant is verworden. Wellicht moeten we weer leren dromen. Ook daarom ging ik de wildernis in. Een beetje zoals bij de Decamerone. Terwijl de pest woedde in Florence trok een stel vrienden zich terug totdat ze voorbij zou zijn. Ze vertelden elkaar verhalen. De pest zijn we vergeten, de verhalen hebben de tijd overleefd. Ook nu leven we in een spannende, gevaarlijke tijd en is het zaak elkaar nieuwe verhalen te vertellen.” 29 Pagina 15

Pagina 17

Heeft u een onderwijscatalogus, digi brochure of digi cursussen? Gebruik Online Touch: reisgids converteren naar een digitale publicatie.

546 Lees publicatie 216Home