30 Heide, hoogveen en stuifzand Heide is een natuurtype dat vooral bestaat uit dwergstruiken. Grotere struiken en bomen ontbreken vrijwel geheel. De vegetatie komt vooral voor op hogere zandgronden. Binnen of grenzend aan heide komen hoogveen en stuifzanden voor. Hoogveen heeft een dikke bodem, gevormd door veenmos. Stuifzanden hebben vrijwel geen begroeiing. Bijna 200 jaar geleden besloeg heide bijna 20% van de oppervlakte in Nederland. In Figuur 9 is te zien dat van de originele 600.000 ha, er momenteel nog zo’n 32.000 ha over zijn. Een oorzaak voor deze enorme afname ligt in de verminderde begrazing van heide door schapen. Door de ontwikkeling van kunstmest nam de vraag naar natuurlijke mest af. Als heide niet begraasd wordt, ontwikkelt het zich tot bos. Een andere ontwikkeling die bij heeft gedragen aan het krimpende heideareaal, ligt in de crisis van het begin van de 20ste eeuw. In snel tempo vond heideontginning plaats ten faveure van landbouw en bos. In de tweede helft van de 20ste eeuw nam heide verder af door het ontbreken van traditioneel heidebeheer en ontwikkelde zich nog eens een flink deel naar bos. De laatste tijd neemt de heide door actieve ontbossing weer wat in omvang toe. Ook het hoogveen is in de 20ste eeuw snel geminimaliseerd. Had Nederland in 1900 nog zo’n 90.000 ha aan hoogveen, aan het eind van de eeuw was daar nog net meer dan 5.000 ha van over. De belangrijkste oorzaken zijn ontwatering van het landschap en turfwinning. Hoewel dat laatste niet meer plaatsvindt, zorgt de lage stand van het grondwater in Nederland dat een herstel uitblijft. Zandverstuivingen, plekken waar de wind het zand verplaatst, zijn binnen West-Europa vrijwel alleen in Nederland terug te vinden. De redenen hiervan zijn onder andere de grote hoeveelheden dekzand die tijdens de ijstijden in ons land zijn afgezet, een licht glooiend reliëf van de zandgebieden en de aanwezigheid van veel wind. In 1850 had Nederland nog ongeveer 100.000 ha zandverstuivingen. Hiervan is momenteel nog zo’n 1.400 ha over, met name als gevolg van bebossing. Het areaal is verdeeld over zo’n 75 terreinen, waarvan nog drie met meer dan 100 ha: de Loonse en Drunense duinen, het Kootwijkerzand en De Harskamp. De totale omvang van heide, hoogveen en stuifzand bedraagt momenteel dus 38.500 ha, waarvan het overgrote deel eigendom is van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Pagina 29

Pagina 31

Heeft u een gebruiksaanwijzing, digi brochure of esportbladen? Gebruik Online Touch: catalogus online uitgeven.

531 Lees publicatie 204Home