28 Schaarste is vooral een economische factor. Deze heeft te maken met vraag, aanbod, techniek en transparantie van het aanbod. Zolang van fysieke uitputting van het aanbod geen sprake is, wordt schaarste vooral veroorzaakt door de werkwijze rondom de hulpbronnen. Dit speelt aan de aanbodzijde (hoe groot is de productiecapaciteit en de marktmacht van de aanbieders?), maar ook in de toepassing (hoe efficiënt wordt er met de hulpbron omgesprongen?). Vervuiling is – net als uitputting – een fysiek proces. Bij vervuiling gaat het echter niet speciaal over de bron, maar – net als bij schaarste – vooral over de wijze waarop met de hulpbonnen wordt omgesprongen. Efficiëntere productie- en verwerkingsmethoden kunnen al veel vervuiling tegengaan. Verdergaand is echter het werken in kringlopen, waarbij alle stoffen in het proces blijven en daar nuttig worden gebruikt. Vervuiling levert verlies op twee fronten. Enerzijds gaat een deel van de schaarse hulpbronnen als afval verloren (verspilling). Anderzijds wordt ook de omgeving door ongecontroleerde, ongewenste en/of diffuse bronnen aangetast. Uitputting, schaarste en vervuiling zijn niet het unieke domein van fossiele bronnen zoals olie. Ook minerale bronnen raken uitgeput. Een bekend voorbeeld is fosfor. Veel fosfor is diffuus en overmatig in het milieu gebracht, waardoor op veel plaatsen een probleem is ontstaan (vervuiling). Op andere plaatsen worden juist tekorten verwacht (schaarste). Fosfor is als meststof vitaal voor de voedselvoorziening en de productie van biobrandstoffen. Vervuiling kan tot nieuwe schaarste leiden. Een voorbeeld is de drinkwatervoorziening. Naarmate meer stoffen diffuus in het milieu komen, is drinkwater moeilijker te bereiden. Bovendien leidt intensief landgebruik tot vervuiling en versnelde afvoer van het zuivere hemelwater. Inmiddels wordt zelfs gevreesd dat drinkwaterschaarste ook nijpend kan worden op plaatsen waar de natuur aanvankelijk in overvloed in drinkwater voorzag. De thema’s “uitputting” en “schaarste” moeten met de nodige nuance en achtergrondkennis worden bekeken. Bij normaal gebruik verdwijnt bijvoorbeeld fosfor niet van de aarde. Het komt alleen diffuus in het milieu en de kosten om het te oogsten worden hoger. Uitputting van fosfor betekent niet dat het op is, maar dat de winbaarheid niet economisch is. Die “uitputting” is relatief en te relateren aan de vraag naar fosfor en de prijs die vragers ervoor over hebben. Naarmate fosfor “uitput” zal de prijs toenemen, evenals de beschikbare fosforbronnen op de aarde. De veronderstelde uitputting van fosfor is nu gerelateerd aan de bekende vindplaatsen. Naarmate de nood groeit en de prijzen stijgen, worden er wellicht meer vindplaatsen gevonden en mijnen geopend. Mogelijk worden ook technieken ontwikkeld om de diffuus verspreide fosfor terug te winnen. 18 Van kolen is daarentegen bekend dat deze in vrij korte tijd (paar dagen) kunstmatig kunnen worden gemaakt. Bovendien is ook van niet-fossiele organische bronnen synthesegas en olie te produceren. Olie en gas zijn minder snel terug te winnen. Het duurt – naar men nu aanneemt – miljoenen jaren om opnieuw aardgas en -olie te laten ontstaan.18 Maar ook hier is van uitputting nog lang geen sprake. Wel is rond de bekende, bewezen en commercieel winbare reserves sprake Pagina 37

Pagina 39

Voor vakbladen, online publicaties en vaktijdschriften zie het Online Touch beheersysteem systeem. Met de mogelijkheid voor een webshop in uw boeken.

303 Lees publicatie 100Home