120 137 In plaats van deze “BAKconstructie” kan ook worden gekozen voor een lidmaatschapsconstructie. De ontwikkelaar betaalt dan geen of minder BAK. In plaats daarvan betaalt de koper een eenmalige contributie voor lidmaatschap van zijn energiebedrijf (bijvoorbeeld een coöperatie). Deze constructie is vooral geschikt voor bestaande situaties waarin de bewoners kunnen kiezen om zich al dan niet aan te sluiten. Zonder nadere afspraken met de belastingdienst is de contributie niet onder de hypotheekrenteaftrek te brengen. Wel zou ze kunnen worden terugbetaald bij opzegging van het lidmaatschap, of kunnen worden verpakt in de verkoopwaarde van de woning, waarbij ze alsnog voor de opvolgende koper onder de hypotheekrenteaftrek valt. De Nederlandse agrarische sector kent een lange en welvarende traditie van coöperatieve bedrijfsvormen. De laatste jaren zijn hier ook de energieen watercoöperaties in opkomst, waarmee agrariërs gezamenlijk in de eigen energie- en waterbehoefte voorzien. Ook particulieren werken inmiddels samen in energiecoöperaties. Een voorbeeld is de Windvogel, een coöperatieve vereniging die diverse windmolens realiseerde en beheert. vens een participatie, die vervolgens wordt verbonden aan het eigendom van de woning. Dit levert natuurlijk wel wat extra zorgen op voor de ontwikkelaar. Hij trekt een deel van de nutsvoorziening naar zich toe en moet bovendien de bewonerszeggenschap structureren. Hij levert echter ook extra toegevoegde waarde voor zijn kopers. Deze krijgen meer waar voor hun geld. Naast aansluiting op het net krijgen ze ook een vermogensbestanddeel (de participatie) en bovendien zicht op structureel lagere vaste lasten en zeggenschap over de koers van hun nutsbedrijf. marktmacht van energiebedrijven wordt bedwongen en nieuwe keuzemogelijkheden voor kleinverbruikers worden geïntroduceerd.137 Coöperatieve energiebedrijven in de Verenigde Staten Coöperatieve energie- of waterbedrijven zijn in Nederland een nieuw fenomeen.138 In de Verenigde Staten bestaan ze al sinds de jaren dertig. Deze bedrijven gaan uit van een verenigingsstructuur. De afnemers (eindgebruikers) zijn lid. Om lid te worden, betalen ze een eenmalig lidmaatschapsgeld, wat de vereniging het investeringskapitaal verschaft. Vaak wordt dit terugbetaald wanneer het lidmaatschap wordt beëindigd. Verder betalen ze periodiek een bijdrage voor de afname van de energiediensten. Na de jaarafsluiting wordt een eventuele (over)winst aan de leden terugbetaald. Het coöperatieve energiebedrijf is er niet om winst te maken maar om zijn leden op betrouwbare en kosteneffectieve wijze de gewenste diensten te leveren. Eenzelfde financierings- en organisatievorm komt ook voor in de woningbouw. Ingezetenen van zo’n coöperatieve wijk kopen geen huis, maar een lidmaatschap dat een gebruiksrecht geeft op een bepaalde woning. Dit lidmaatschapsrecht is – meestal met ballotageclausules – verhandelbaar. De leden kunnen dus enig vermogen opbouwen. Verder betalen ze een maandelijkse kostenvergoeding aan de vereniging die eigenaar is van de gehele wijk, inclusief infrastructuur en bebouwing. Er zijn aansprekende voorbeelden van dit soort sociale wijken in de VS waar de woonkosten spectaculair lager zijn dan wat “de markt” biedt, en waar bovendien een hechte sociale structuur ontstaat. De bewoners zijn – via hun vereniging – immers gezamenlijk verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun leefomgeving. In de Nederlandse situatie worden dergelijke particuliere eigendomsvormen gecompliceerd door de fiscale hypotheekrenteaftrek. De ontwerp-Warmtewet beoogt een einde te maken aan de “hoge BAK”. Het verbiedt energiebedrijven om een hogere bijdrage in de aansluitkosten te vragen dan nodig is voor daadwerkelijke kosten van die aansluiting.139 Het kapitaal voor de hoofdinfrastructuur moet dan geheel worden terugverdiend vanuit de exploitatie. In principe moet dan ook meer eigen vermogen worden ingebracht voor aanleg van de energie-infrastructuur. Als alternatief zou per woning echter ook een participatie kunnen worden geboden als tegenprestatie voor de inbreng van vermogen. 138 139 Het is overigens onzeker of de wettelijk voorgeschreven ‘ lage BAK’ het gaat halen. Diverse partijen (ook overheden en overheidsbedrijven) voeren thans een intensieve lobby tegen dit beginsel van de ontwerpWarmtewet. Hun financiële speelruimte wordt zo immers beknot. Hun standpunt is echter bepaald niet in het belang van de kleinverbruikers, het milieu, de marktwerking en de consumentenbescherming. Pagina 129

Pagina 131

Heeft u een mailing, digimagazine of web onderzoeksrapporten? Gebruik Online Touch: vaktijdschrift digitaal publiceren.

303 Lees publicatie 100Home