STOWA 2010-10 nieuwe sanitatie westland Stikstofterugwinning Het merendeel van de stikstof in huishoudelijk afvalwater is afkomstig uit urine. Nemen we het totale huishoudelijk afvalwater met groen water samen dan levert geel 72%, bruin 11%, grijs 7% en groen 10% van de totale stikstofvracht (zie bijlage 1).6 Donker water bevat derhalve 93% van de stikstof. In vers uitgescheiden urine is 80-85% van de stikstof aanwezig in de vorm van ureum en 5% als ammonia. Bij opslag verandert de samenstelling; het ureum hydrolyseert tot ammoniak onder invloed van het enzym urease. Na hydrolyse zal de stikstof voor 90% uit ammonia bestaan. Door de gehydroliseerde ammoniak stijgt de pH tot 9.1. Verdunde urine – zoals geel water – hydroliseert al binnen een dag. Bruin water bevat aanzienlijk minder stikstof dan geel water (bruin: 1,5 – 2 g/p/d tegen geel: 12 g/p/d). Mengen tot zwart water levert als geheel een lagere concentratie stikstof. Groen water levert een vergelijkbare stikstofvracht als bruin water. Ook de stikstofconcentraties in zwart en donker water komen overeen. Grijswater bevat relatief weinig stikstof. De stikstof die erin terecht komt is vooral gerelateerd aan keukenactiviteiten. Stikstofconcentraties van grijs water kunnen toenemen door urinebesmetting bijvoorbeeld tengevolge van het wassen van luiers of urineren in de douche. Stikstof kan op verschillende manieren worden teruggewonnen uit geel, bruin, zwart of donker water. Een inventarisatie van de mogelijke technieken is gegeven in bijlage 2. Indien en voor zover terugwinning niet haalbaar is zal de stikstof nog altijd moeten worden verwijderd. Ook daarvoor is in bijlage 2 een inventarisatie van technieken gegeven. Per techniek zijn bovendien de relevante voor- en nadelen genoemd (tabel B-2-1 en tabel B-2-2). Terugkomende aandachtspunten van de verschillende behandelingstechnieken zijn het energieverbruik, de benodigde hulpstoffen, de robuustheid van het systeem, de complexiteit van het systeem en de bruikbaarheid van de teruggewonnen stikstof. Meest kansrijk voor terugwinning van stikstof worden struvietprecipitatie en luchtstrippen geacht. Luchtstrippen is nader uitgewerkt in deze bijlage. Het gaat dan om terugwinning van de stikstof uit geel of donker water. Terugwinning van stikstof uit grijs water wordt wegens de kleine vrachten en lage concentratie niet opportuun geacht. Struvietprecipitatie wordt al in de praktijk beproefd. Struviet levert een vaste meststof. Luchtstrippen levert een vloeibare meststof (naar gelang de wens ammoniumsulfaat, ammoniumchloride en ammoniumnitraat). In de Nederlandse glastuinbouw wordt overwegend gebruik gemaakt van vloeibare meststoffen. Of de meststoffen die na luchtstrippen ontstaan qua aard, samenstelling en concentratie ook daadwerkelijk geschikt zijn voor de glastuinbouw is vooralsnog niet vastgesteld. In deze studie staat de mogelijkheid tot terugwinning en hergebruik centraal. Derhalve dat hier de grootste stikstofbron (geel water) tot uitgangspunt wordt genomen. Bij inzameling van donkerwater wordt de stikstofvracht nog zelfs iets vergroot. Daar tegenover staat een potentieel terugwinningsrendement van 95% over het geel of donker water, tegen een gangbaar zuiveringsrendement van ca 80% in de AWZI.6 98 Pagina 108

Pagina 110

Voor weekbladen, online onderzoeksrapporten en maandbladen zie het Online Touch online publisher CMS systeem. Met de mogelijkheid voor een webshop in uw gidsen.

418 Lees publicatie 113Home