onderzoekers en Courage, prioriteiten gesteld. Naast veel ruimte is belangrijk: voortbewegen, rusten en liggen, sociaal contact met de groep, thermoregulatie en voeding. Indien mogelijk ook aandacht geven aan niet onthoornen en kalf bij koe laten. De ambities vanuit de boer betreffen vooral economie en een grote levensproductie van het vee. Vanuit de omgeving zijn de ambities gericht op inpassing van een grootschalig bedrijf in het landschap, waarbij ook geweid wordt, milieu en het presenteren van een grootschalig bedrijf als kijkspel voor de burgers. De milieueisen betreffen het minimaliseren van de emissies van ammoniak, broeikasgassen en geur. Daarnaast het verminderen van energieverbruik of zelfs productie van energie. Aan één van de belangrijkste punten, meer bewegingsvrijheid voor de koe, kan een vrijloopstal voldoen. De internationale verkenning wees uit dat in de VS al veel ervaring is opgedaan met zogenaamde compoststallen. In het ligbed van houtsnippers en zaagsel vindt een composteringsproces plaats. In Israël worden koeien gehouden op een ligbed van gedroogde mest of mest wat enigszins gecomposteerd is. De ruimte in het liggedeelte is in de VS gemiddeld ruim 7 m2 per koe en in Israel 15-20 m2 per koe. De ervaringen met zand zijn beperkt. De keuze van het juiste zand en het schoon houden van de toplaag is erg belangrijk. Het effect van deze stalsystemen op de emissies is nog niet duidelijk. Wanneer het composteringsproces niet goed verloopt kunnen er meer emissies optreden van ammoniak, methaan en lachgas. Het managen van de bodem is daarom een kritische succesfactor uit oogpunt van zowel emissies als diergezondheid. De wijze van cultiveren, de mate van ventileren en de bezettingsgraad zijn erg bepalend. De ontwikkeling van de vrijloopstal raakt veel duurzaamheidscriteria. Naast dierenwelzijn en emissies zal het ook gevolgen hebben voor de mestopslag, mestafzet en mestaanwending. De bovenbouw bepaalt sterk de ventilatie en de inpassing in het landschap. Kortom de vrijloopstal past bij verbetering van dierwelzijn en een andere kijk op omgaan met mest, maar vergt nader onderzoek. Met name de toepasbaarheid onder Nederlandse klimaatomstandigheden is een vraagpunt. Productschap van Zuivel is onderzoek gestart naar bodems in vrijloopstallen. Aspecten die meer inzicht vergen zijn: economie, emissies, hygiëne, geur, gezondheid en welzijn vee en bodemvruchtbaarheid. De ervaringen uit het buitenland geven aan dat deze richting qua dierenwelzijn een duidelijke verbetering is ten opzichte van de ligboxenstal, mits de bodem goed gemanaged wordt. 5 Pagina 4

Pagina 6

Interactieve internet catalogus, deze folder of onderwijs catalogus is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het online plaatsen van digitale vaktijdschriften.

328 Lees publicatie 100Home